مَریئاً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَریئاً:
(هَنِيئًا مَّرِيئًا) مَریئاً: در
آیه مورد بحث به دو كلمه «
هَنئ و
مَرئ» (هردو به فتح اول و كسر ثانى بر وزن مليح) برمى‌خوريم كه به معنى «طيب و گوارا» است و چيزى كه بى‌رنج و مشقت به دست مى‌آيد.
بعضى از ارباب لغت گفته‌اند كه
«هنئ» در گوارايى طعام و خوردنى به كار مى‌رود.
«مرئ» در آشاميدنی‌ها استعمال مى‌شود.
بعضى
«هنئ» را اعم دانسته و گفته‌اند در طعام و شراب هردو استعمال مى‌شود.
اگر هردو با هم ذكر شود در اين صورت
هنئ مخصوص طعام و
مري مخصوص آشاميدنى خواهد بود.
«هنئ»: به معنای گوارا كه هيچ كمبود ندارد.
«مرئ»: خوش‌فرجام، سهل الهضم و بى‌زيان است.
به موردی از کاربرد
مَریئاً در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ آتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَّرِيئًا) (و مهر زنان را به طور كامل به عنوان يک بدهى يا هديه، به آنان بپردازيد؛ ولى اگر آن‌ها چيزى از آن را با رضايت خاطر به شما ببخشند، حلال و گوارا مصرف كنيد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: تصرف در مهريه را به طيب نفس زن مشروط نمود، هم تاكيد جمله قبل است كه مشتمل بر اصل حكم بود و هم مى‌فهماند كه حكم بخوريد حكم وصفى است نه تكليفى، يعنى معناى بخوريد اين است كه خوردن آن جايز و حلال است، نه اينكه بخواهد بفهماند خوردن مال همسر واجب است. كلمه هنيئا صفت مشبهه از ماده هناء است و ماده هناء به معناى آسان هضم شدن غذا و نيز به معناى قبول طبع است، اين لغت در خوراكی‌ها و طعام استعمال مى‌شود مثلا مى‌گويند: غذايى است گوارا و هنى‌ء.
كلمه مريئا به معناى همان حالت است اما در نوشيدنى‌ها، پس شربت مرى‌ء آن نوشيدنى‌اى است كه در جهاز هاضمه به آسانى هضم شود و طبع انسان هم آن را قبول كند، پس هنى‌ء هم در خوردنی‌ها استعمال مى‌شود و هم در نوشيدنی‌ها، ولى مرى‌ء تنها در نوشيدنی‌ها استعمال مى‌گردد، بنابر اين وقتى كسى به شما مى‌گويد:
(هَنِيئاً مَرِيئاً) معنايش اين است كه طعامى كه خوردى و
آبی كه نوشيدى گوارايت باد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَریئاً»، ج۴، ص۲۶۷.
