مَرِضْتُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَرِضْتُ:
(وَ إِذَا مَرِضْتُ) مَرِضْتُ: از مادّه
«مرض» (بر وزن قفس) به معنى «بيمارى و اختلال مزاج» يا خروج مزاج از حد اعتدال و ميانه است (در صورتى كه بيمارى جسمى باشد.)
آیه مورد بحث، سخن
ابراهیم (علیه‌السلام) است.
او مى‌گويد: نه تنها در حال صحّتم مشمول نعمت‌هاى خداوندم، بلكه «هنگامى كه بيمار مى‌شوم اوست كه مرا شفا مى‌بخشد.»
با اينكه بيمارى نيز گاهى از ناحيه اوست، امّا براى رعايت ادب در سخن، آن را به خود نسبت مى‌دهد.
به موردی از کاربرد تابعین در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ إِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ) (و هنگامى كه بيمار شوم مرا شفا مى‌دهد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اين تعبير به منزله كنايه است از همگى نعمت‌هاى مادى كه
خدای تعالی آن‌ها را به منظور تتميم نواقص و رفع حوائج دنيايى به آن جناب داده و اگر از ميان همه نعمت‌ها تنها مساله طعام و شراب و بهبودى از مرض را ذكر كرد، براى اين بود كه اين‌ها مهم‌تر از ساير نعمت‌ها است.
و از همين جا معلوم مى‌شود كه جمله و چون مريض شوم مقدمه است براى ذكر شفاء، و گرنه كافى بود بفرمايد طعام و شراب و شفايم مى‌دهد به همين جهت مريض شدن را به خودش نسبت داد، چون اگر به
خدا نسبت مى‌داد با منظورش كه ذكر نعمت‌ها بوده نمى‌ساخت، چون مريض كردن سلب نعمت است نه نعمت و اما اينكه بعضى گفته‌اند:
مرض را با اينكه آن هم از خداست به خودش نسبت داد تا رعايت ادب را كرده باشد صحيح نيست.
اما اينكه چرا كلمه الذى را تكرار كرد، با اينكه ممكن بود بفرمايد:
(و هو يطعمنى و يسقين ...)براى اين بود كه دلالت كند كه يک يک اين صفات به تنهايى در اثبات ربوبيت خداى تعالى و تدبير امر آدمى و اينكه او قائم بر نفس آدمى و اجابت كننده دعاى او است كافى است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَرِضْتُ»، ج۴، ص۲۷۹.
