مَرؤ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَرؤ (به فتح میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای خوش عاقبت،
تامّ الهضم و بى‌ضرر است. از مشتقات این کلمه در
قرآن مجید مَرْء (به فتح میم) و
اِمْرَء (به کسر الف و سکون میم) به معنى انسان و مرد می‌آيد.
اِمْرَأَة (به کسر الف و سکون میم) و
مَرْأَة (به فتح میم و سکون راء) به معنى زن است.
مَرؤ (فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْ‌ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَكُلُوهُ هَنِيئاً مَرِيئاً) آيه در بيان بذل زن است قسمتى از مهريه خويش را به مرد.
طبرسی در متن آيه فرموده: هنیء گوارا و دل‌چسبى است كه نقصانى ندارد و مرى‌ء آن است كه خوش عاقبت،
تامّ الهضم و بى‌ضرر باشد.
در
اقرب الموارد گويد: به قولى هنیء لذيذ و مرى‌ء خوش عاقبت است.
راغب گويد: مرى‌ء رأس لوله معده چسبيده به حلق است «مرؤ الطعام» براى آن گويند كه موافق طبع است.
بنابر اين می‌شود گفت هنیء در آيه به معنى بلا مشقت و مرى‌ء به معنى گوارا است. يعنى اگر زنان به طيب نفس چيزى از مهريّه خويش را به شما بذل كردند راحت و گوارا بخوريد هنى و مرى‌ء هر دو حال از مبذول هستند.
(فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْ‌ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَكُلُوهُ هَنِيئاً مَرِيئاً) (اگر آنها چيزى از آن را با رضايت خاطر به شما ببخشند، حلال و گوارا مصرف كنيد.)
آيه در بيان بذل زن است قسمتى از مهريه خويش را به مرد.
مَرْء و امْرَء به معنى انسان و مرد آيد.
(يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ. وَ أُمِّهِ وَ أَبِيهِ وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِيهِ) (در آن روز انسان از برادر خود مى‌گريزد، و از مادر و پدرش، و همسر و فرزندانش.)
به قرينه «صاحِبَتِهِ» مراد از مرء در آيه مرد است.
ايضا ظاهرا در آيه
(ما يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ) ( ميان مرد و همسرش جدايى بيفكنند.)
ولى در آيات
(يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ ما قَدَّمَتْ يَداهُ) ( در روزى كه انسان آنچه را از قبل با دستهاى خود فرستاده مى‌بيند.)
(وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ) (و بدانيد
خداوند به اندازه‌اى به شما نزديک است كه ميان انسان و قلب او حايل مى‌شود.)
مراد مطلق انسان است.
ايضا كلمه امرأ در آيه
(يا أُخْتَ هارُونَ ما كانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ) (اى خواهر
هارون ! نه پدرت مرد بدى بود.)
مراد از آن، مرد است.
(كُلُ امْرِئٍ بِما كَسَبَ رَهِينٌ) (هر كس در گروى اعمال خويش است.)
مراد مطلق
انسان می‌باشد.
امْرَأَة و مَرْأَة به معنى زن است.
(إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ ما فِي بَطْنِي مُحَرَّراً) (به ياد آوريد هنگامى را كه همسر
عمران گفت:
پروردگارا ! آنچه را در رحم دارم، براى تو نذر كردم، كه «مُحَرَّر» باشد و آزاد براى خدمت خانه تو.)
کلمه
مرَأة در كلام اللّه نيامده است.
•
قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، بر گرفته از مقاله «مرؤ»، ج۶، ص۲۴۵.
