منجزات المریض (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیة الله شیخ مشکور الحولاوی نجفی (م ۱۲۷۳ ق)، مؤلف
کتاب منجزات المریض می باشد.
این
کتاب شرح قسمتی از عبارتهای
شرایع الاسلام است که در آن
احکام تصرفات تبرعی مریضی که با آن بیماری می‌میرد بیان شده است.
در این موضوع کتاب‌های متعددی از بزرگانی همچون
شیخ محمد صالح مازندرانی ، (م ۱۰۸۶ ق)،
سید محمد کاظم یزدی (م ۱۳۳۷ ق)
سید محمد بحر العلوم (م ۱۳۲۶ ق)،
شیخ اعظم انصاری (م ۱۲۸۱ ق)،
میرزای قمی (م ۱۲۳۱ ق)، نوشته شده که در الذریعة جلد ۲۳، صفحات ۱۶ تا ۱۹،
به آنها اشاره شده است.
از آنجائی که تصرفات
مریض بر دو قسم تبرعی و غیر تبرعی تقسیم می‌شود و
اجماع و اتفاق
علماء بر آن است که تصرفات غیر تبرعی مریضی که با آن بیماری می‌میرد از اصل مال وی (نه از ثلث) حساب می‌شود و وارثین در آن دخالتی ندارند ولی در
تصرفات تبرعی در بیماری که با آن می‌میرد اختلاف شده و دو نظریه وجود دارد مؤلف به تالیف این کتاب پرداخته است.
۱- این تصرفات مثل منجزات غیر تبرعی از اصل مال حساب می‌شود و بزرگانی هم چون
شیخ کلینی (م ۳۲۹ ق)،
شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق)،
شیخ مفید (م ۴۱۳ ق)،
شیخ طوسی در النهایة و غیر آنان این نظریه را برگزیده‌اند.
۲- این تصرفات از ثلث مال حساب می‌شود مگر اینکه وارثین
رضایت دهند که از اصل مال حساب می‌شود که بزرگانی همچون ابن جنید (م ۳۸۱ ق)، شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق) در المبسوط،
علامه حلی (م ۷۲۶ ق)،
محقق حلی (م ۶۷۶ ق)،
شهید دوم (م ۹۶۶ ق)، این نظریه را انتخاب کرده‌اند.
در این کتاب مصنف نظریه اول را انتخاب کرده است و به صورت گسترده به بررسی آن پرداخته است.
وی دلایل هر دو نظریه را در ابتدا از
کتاب،
سنت،
اصول عملی و
قواعد فقهی بیان نموده است و سپس به صورت وسیع تر به
روایات آن پرداخته است.
وی در مورد روایات در ابتدا به
سند روایات به صورت مختصر پرداخته است و سپس به
فقه الحدیث و متن و کیفیت روایات پرداخته است و در آخر به دلایل نظریه دوم و روایات پرداخته است و اخبار آن را به ۶ قسم تقسیم کرده است و
دلالت آنها را رد نموده است.
وی در مورد روایات نظریه اول می‌نویسد: ان اکثر الاخبار المزبورة من قسم الصحیح او الحسن او المؤثق التی لا ینبغی الریب فی حجیة کل منها آقا بزرگ تهرانی در اعتبار و عظمت
علمی مؤلف در کتاب نقباء البشر،
می‌نویسد: کان من اعاظم
العلماء و مراجع التقلید
از تاریخ دقیق تالیف کتاب اطلاعی در دست نیست ولی با توجه به عبارت (رحمه الله) که بعد از نام شیخ
محمد حسن نجفی،
صاحب جواهر (م ۱۲۶۶ ق) در صفحه ۴۱،
ذکر شده است و تاریخ وفات مؤلف که ۱۲۷۳ ق است می‌توان نتیجه گرفت که این کتاب بین سال‌های ۱۲۶۶ ق تا ۱۲۷۳ ق تالیف شده است
در چاپ کتاب از یک نسخه خطی و یک نسخه چاپ سنگی به روش تلفیق بین آن دو استفاده شده است. نسخه خطی از کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد و مربوط به
قرن سیزده است که با رمز (ک) مشخص شده است. این نسخه توسط نوه مؤلف شیخ مشکور بن
محمد جواد بن مصنف تالیف شده است
کتاب توسط مؤسسه نشر اسلامی تابع
جامعه مدرسین در سال ۱۴۱۵ ق چاپ شده است
تحقیق و تصحیح کتاب توسط
نوه مؤلف‌ام علی مشکور انجام شده است.
در چاپ کتاب موجود،
آیات قرآن کریم، روایات شریف، اقوال فقهای بزرگ استخراج شده است. هم چنین فهارست متعدد مفیدی زینت بخش آن می‌باشد.
نرم افزار مجموعه آثار محقق حلي، مرکز تحقيقات کامپيوتري
علوم اسلامي.
