• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مقبره ابن‌طاووس (جمال‌الدین ابوالفضائل)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقبره ابوالفضائل
بنا بر برخی نقل‌ها مقبره جمال‌الدین ابوالفضائل احمد بن موسی بن جعفر، برادر سید بن طاووس، از علمای‌ مشهور و بنام خاندان آل‌طاووس، در شهر حله کشور عراق واقع شده است.


جمال‌الدین ابوالفضائل احمد بن موسی بن جعفر، برادر سید بن طاووس، از علمای‌ مشهور و بنام خاندان آل‌طاووس، به شمار می‌آید.
علامه نوری در خاتمه مستدرک الوسائل، مشایخ اجازه وی را هفت تن، به این شرح، نام می‌برد: فخار بن معد موسوی، سیدصفی‌الدین محمد بن معد موسوی، سیدمحیی‌الدین مشهور به ابن اخی، ابوالمکارم ابن‌زهره حلبی، حسین بن احمد سوراوی، نجیب‌الدین بن نما، ابوعلی حسین بن خشرم و محمد بن غالب.
از شاگردان وی نیز می‌توان به علامه حلی، و ابن‌داوود حلی اشاره کرد.

برخی از تالیفات وی، عبارت‌اند از: بشری المحققین (در فقه، در ۶ جلد)، الملاذ (در فقه، در ۴ جلد)، العده (در اصول فقه)، کتاب الروح نقضاً علی ابن ابی‌الحدید، شواهد القرآن (در ۲ جلد)، العین العترة فی غبن العتره، زهرة الریاض فی المواعظ، الاختیار فی ادعیة اللیل والنهار، الازهار فی شرح لامیة مهیار و نیز عمل الیوم و اللیله.
[۱] دائرة المعارف تشیع، ج۱، ص۳۴۰.

از بیشتر این تالیفات، جز نامی در کتاب‌ها، چیزی در دست نیست. اما برخی نیز به‌صورت نسخه خطی باقی مانده و از میان آنها، تنها کتاب العین العبرة فی غبن العتره در سال ۱۳۶۹ ه. ق- ۱۹۵۰ م، در نجف اشرف، منتشر شده است.
[۲] دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۴۳۱.    


جمال‌الدین ابن طاووس در سال ۶۷۳ ه. ق، در حله درگذشت و جنازه‌اش در آستان مقدس امیرمؤمنان (علیه‌السّلام)، به خاک سپرده شد.
[۳] ابن‌فوطی، عبدالرزاق بن احمد، الحوادث الجامعه، ص۲۷۰.
(در نسخه چاپ شده از کتاب الحوادث الجامعه، نام وی «احمد» ضبط شده است.) بنابراین نمی‌توان برای قبر منسوب به وی در حله اعتبار و سندی تاریخی، قائل شد. اما حیدر الجد، احتمال داده است که این قبر، مدفن برادرزاده وی، قوام‌الدین احمد بن عزالدین حسن (متوفای ۷۰۴ ه. ق) باشد که قبر وی، به علت تشابه اسمی، به عمویش، ابوالفضائل احمد بن موسی، منسوب شده است.
[۴] حیدر الجد، مراقد آل طاووس فی الحلة، ص۳۹، ینابیع، العدد ۲۳.

قوام‌الدین احمد، کنیه‌اش ابوطاهر و سیدی نیکوکار و نیکوسیرت بود و در دوره ارغون‌ شاه مغول و برادرش کیخاتو، منصب امیر الحاجّ (سرپرستی حجاج) عراق را بر عهده داشت و در سال ۷۰۴ ه. ق، درگذشت.
[۵] ابن‌فوطی، عبدالرزاق بن احمد، مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۳، ص۴۷۳ - ۴۷۴.

البته میان خاندان آل طاووس، شخص دیگری نیز به نام قوام‌الدین ابوطاهر احمد بن علی بن علی وجود داشته که در واقع، نوه سید بن طاووس بوده و او همانند پدر و پدربزرگش، نقیب سادات بوده است.
[۶] ابن‌فوطی، عبدالرزاق بن احمد، مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۳، ص۴۷۷.
گفتنی است، شیخ یوسف بحرانی (متوفای ۱۱۸۶ ه. ق) ضمن اشاره به مزار ابوالفضائل احمد بن طاووس در شهر حله، نوشته است که این زیارتگاه، در سال‌های اخیر بر مبنای خواب یکی از صالحان، ساخته شده است.
[۷] بحرانی، یوسف، لؤلؤة البحرین، ص۲۳۲.


مساحت تقریبی زیارتگاه، ۱۶۰۰ مترمربع است. ورودی بنا در خیابان اصلی قرار دارد و شامل در آهنی سبزرنگی است که بالای آن، کتیبه‌ای از کاشی، حاوی چند بیت شعر سروده شیخ محمدعلی یعقوبی، به چشم می‌خورد. بر اساس این ابیات، ساختمان زیارتگاه را حاج عبدالرزاق مرجان، در سال ۱۳۷۷ ه. ق، با هزینه سه هزار دینار، بازسازی کرده است.
ورودی بنا، به حیاط سرپوشیده‌ای متصل است که سمت چپ آن، سالن بزرگی به عنوان شبستان و نمازخانه وجود دارد و کنار آن نیز، سالن دیگری است که برای کتابخانه، از آن استفاده شده و به کتابخانه امام صادق (علیه‌السّلام)، نامیده شده است. سمت راست حیاط زیارتگاه، اتاق مقبره، به ابعاد ۶• ۶ متر، قرار دارد که دارای گنبد ساده‌ای، به ارتفاع ۶ متر است. داخل اتاق مقبره، دو قبر برجسته به ارتفاع تقریبی نیم متر وجود دارد که یکی از آنها، قبر منسوب به ابوالفضائل احمد بن طاووس است و قبر دیگر نیز به عبدالله بن طاووس منسوب می‌باشد. گفتنی است این قبر دوم، در زیارتگاه مستقلی، در محل دیگری، قرار داشته است. اما در جریان تخریب آن، به علت نیاز به احداث پل، به این‌ زیارتگاه منتقل شده است.
حیدر الجد، معتقد است صاحب این قبر، عبدالله بن احمد بن رضی‌الدین علی بن رضی‌الدین علی بن طاووس می‌باشد
[۸] حیدر الجد، مراقد آل طاووس فی الحلة، ینابیع، العدد ۲۳، ص۴۰ -۴۱.
و در واقع پدر وی، همان قوام‌الدین احمد، نوه سید بن طاووس است که نقیب سادات بوده است که پیش از وی یاد کردیم.

۱. ↑ دائرة المعارف تشیع، ج۱، ص۳۴۰.
۲. ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۴۳۱.    
۳. ↑ ابن‌فوطی، عبدالرزاق بن احمد، الحوادث الجامعه، ص۲۷۰.
۴. ↑ حیدر الجد، مراقد آل طاووس فی الحلة، ص۳۹، ینابیع، العدد ۲۳.
۵. ↑ ابن‌فوطی، عبدالرزاق بن احمد، مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۳، ص۴۷۳ - ۴۷۴.
۶. ↑ ابن‌فوطی، عبدالرزاق بن احمد، مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۳، ص۴۷۷.
۷. ↑ بحرانی، یوسف، لؤلؤة البحرین، ص۲۳۲.
۸. ↑ حیدر الجد، مراقد آل طاووس فی الحلة، ینابیع، العدد ۲۳، ص۴۰ -۴۱.


زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مقبره ابن‌طاووس (جمال‌الدین ابوالفضائل)» ج۲، ص۶۲-۶۳.    


رده‌های این صفحه : زیارتگاه‌های شیعیان در حله | مقبره علمای شیعه در حله | مکان‌های تاریخی حله
جعبه ابزار