مقامع الفضل (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مقامع الفضل» اثر
آیت الله جناب آقای
محمد علی کرمانشاهی ، راجع به موضوعات مختلف
فقهی و
حقوقی و
اصولی ،
ادبیات و
جغرافیا ،
عرفان و
فلسفه و
تفسیر و مسائل دیگر به
زبان عربی و
فارسی در
قرن ۱۳ در دو جلد به
اهتمام مؤسسه
وحید بهبهانی با پاورقی و تحشیه و فهارس، طبع و نشر گردیده است.
آشنایی
شیعیان با
تکالیف و وظایف دینی و شرعی ایشان در حوزه‌های گوناگون عبادی، زندگی اجتماعی و اقتصادی و دیگر اموری که در حالت‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی با آن مواجه می‌شوند، انگیزه این تالیف به شمار می‌رود. از این رو این اثر شکلی
دایره المعارف گونه دارد و
علوم و فنون مختلفی را در بر می‌گیرد.
صفحات آغازین
کتاب به مقدمه و شرح حال اجمالی مؤلف و تصاویری از صفحه اول و پایانی
نسخه خطی کتاب اختصاص داده شده و سپس مباحث اصلی کتاب بر اساس عناوین فهرست موضوعی که خود آنها هر یک از مطالب متنوعی تشکیل شده، آمده است. ادامه موضوعات به همان سبک و سیاق جلد نخست با عناوین جداگانه حاوی مطالب مختلف در جلد دوم آورده شده و در پایان، فهرست
آیات ،
روایات ،
اعلام ، منابع و مآخذ، اماکن،
اشعار و موضوعات به تفکیک ضبط و درج گردیده است.
۱. مؤلف، پس از مقدمه و معرفی اجمالی کتاب، مباحث آن را براساس فهرست بندی موضوعی به صورت پرسش و پاسخ
با عنوان فقهی
اجاره ، از حکم اجاره
آب گرفته تا
احکام نماز و
روزه استیجاری یک به یک شرح داده، آن گاه از
احیای موات و آداب و شرایط آن و استثنائات و شبهات آن به همان روش سؤال و جواب سخن گفته و در صفحات بعدی به
اخلاق و
آداب زناشویی ، آثار و فواید
توبه ، زیان و مضرات
دروغ و کمک به مستمندان و درویشان و امور دیگری که جنبه اخلاقی دارند، پرداخته است. او صفحات زیادی را به ادبیات اختصاص داده،
حروف هجا را تعریف کرده و برخی از واژه‌های
مترادف و هم معنی را بر مبنای
مفاهیم ادبی و نکته‌های نحوی و صرفی آنها با استناد به
آیات و
روایات متعددی از
قرآن تعریف نموده است.
۲. مبحث مفصل
ارث که حاوی نکات پیچیده و بسیار دقیقی است در سه دسته مشخص و معین بنا به نزدیکی و خویشاوندی و دوری آنها از فرد متوفی، منطبق با متون فقهی در بخش بعد آورده است.
۳. در ادامه از برخی
مفاهیم اصول فقه چون
علم ،
ظن ،
شک و
وهم ،
توقیفی بودن احکام شرعی و
واجب کفایی و برخی مقوله‌های دیگر سخن رانده و دنباله مباحث خود را به احکام خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها،
اقرار ،
امانات و اوزان و مقادیر، اختصاص داده و پس از آن در باره
ایلاء و احکام و شرایط و آداب آن بحث نموده و بسیاری از موضوعات تاریخی را اعم از شرح حال شخصیت‌ها از دوره
حضرت آدم علیه‌السّلام تا دوره‌های دیگر که مقارن با
پیامبران اولو العزم بوده‌اند، مورد مطالعه و پژوهش قرار داده و در ضمن به وقایع و رویدادهای دوره‌های
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه علیهم‌السّلام هم اشاراتی نموده و از زندگی
عارفان بزرگ و مورخان
تاریخ اسلام هم سخن گفته است.
۴. مطالب
اقتصاد ،
تجارت و انواع
عقود و
معاملات و اشکال و شرایط فقهی آنان،
تصوف و
عرفان و اصطلاحات این علم، پرسش‌هایی در خصوص
تفسیر و معنی آن، احکام
تقلید ، خصوصیات و ویژگی‌های
بلوغ و سن
تکلیف، در صفحات بعدی آورده شده است.
۵. نویسنده، در عنوان بعدی راجع به جغرافیای
شهر مکه و حدود آن، نسبت آن با
نصف النهار مبدا ، طول و عرض جغرافیایی و به طور کلی خصوصیات و ویژگی‌های این شهر نسبت به بلاد مجاور و تعیین قبله و چگونگی استخراج آن، احکام
میت از لحظه شستشو تا قرائت
شهادتین در گوش او در
قبر ، احکام
مریض در هنگام
وصیت ، اقرار و انجام عقودی چون
معامله و
صلح ،
جهاد ،
حج و آداب و تشریفات آن، احکام فرد
محجور و چگونگی تصرفات در
اموال او از لحاظ فقهی و شرعی،
حدود و
تعزیرات ،
خمس و
زکات و
دیات ،
رهن و
شرکت ،
شفعه ، احکام و آداب
نماز ،
طهارت و
طلاق و بسیاری عقود دیگر و احکام قضایی و جزایی در جلد اول سخن گفته است. همین مباحث با پرسش‌های تکمیلی دیگر و نیز
وصایا ،
مضاربه ،
وقف ،
وکالت و
هبه در جلد دوم پی گیری شده است. همان طور که پیش‌تر به آن اشارت رفت در جلد اول و دوم در باره علوم دیگری چون
ریاضیات ،
نجوم ،
فلسفه ،
تصوف و عرفان مطالبی بیان شده که آنها هم در قالب پرسش و پاسخ است.
نرم افزار جامع فقه اهل البيت۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
