مغالطه ترکیب مفصّل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مغالطه ترکیب مفصل، یکی از اقسام مغالطه لفظ مرکب بوده و ناشی از توهم تالیف در الفاظ مفرد است، در جایی که واقعا
تالیف وجود ندارد.
مغالطه یا لفظی است و یا معنوی.
مغالطه لفظی یا
مغالطه لفظ مفرد است و یا
مغالطه لفظ مرکب. یکی از اقسام مغالطه لفظ مرکب، مغالطه ترکیب مفصل است.
مغالطه ترکیب مفصل، ناشی از توهم تالیف در الفاظ مفرد است، در جایی که واقعا تالیف وجود ندارد. چگونگی این مغالطه به این ترتیب است که بدون توجه به ترکیبی که در واقع وجود ندارد، در مورد
قضیه حکم شود. در این حالت صدق کلام به نحوه تفصیل است.
این مغالطه بر دو نوع است:
گاهی ترکیب و تفصیل در ناحیه
موضوع قضیه است که اگر موضوع، مفصل و جدا جدا باشد کلام صادق و اگر مرکب باشد کاذب است. و گاهی ترکیب و تفصیل در ناحیه
محمول قضیه است که اگر اجزای محمول را از یک دیگر جدا کنیم حمل آن بر موضوع صادق است و اگر مجموع را بما هو مرکب
حمل کنیم، حکم کاذب است. اقسام مغالطه ترکیب مفصل عبارت است از مغالطه ترکیب مفصل محمول و مغالطه ترکیب مفصل موضوع.
مترادف‌های مغالطه ترکیب مفصل عبارت‌اند: غلط توهم وجود ترکیب، مغالطه اشتراک قسمت، مغالطه ترکب مفصل و مغالطه توهم مرکب.
وجه تسمیه این مغالطه به ترکیب مفصل این است که برخی جملات به صورت تفصیلی و غیر مرکب صحیح هستند. اما اگر ترکیب شوند مغالطه‌آمیز خواهند بود. این مغالطه از انواع مشهور و شناخته شده از قدیم می‌باشد که در کتاب‌های قدیمی
منطق ارسطویی نیز از آن یاد شده است.
مغالطه ترکیب مفصل، ناشی از این امر است که گاهی دو جمله به صورت غیر تالیفی صادق هستند، اما اگر آن دو جمله به صورت ترکیبی و تالیفی در یک جمله بیان شوند، جمله حاصل کاذب خواهد بود به عنوان مثال اگر کسی هم نویسنده باشد و هم ورزش کار اما در نویسندگی بدون مهارت و در ورزش ماهر باشد در باره این فرد می‌توان گفت که او نویسنده است و هم چنین می‌توان گفت که او ماهر است یعنی اگر به طور جداگانه حکم کنیم سخن درستی گفته‌ایم اما اگر این دو حکم را در یک جمله جمع کنیم و بگوییم او نویسنده و ماهر است یا، بگوییم او نویسنده و ورزش کار ماهری است سخن ما مغالطه‌آمیز خواهد بود. زیرا از این دو جمله اخیر این توهم پیش می‌آید که او نویسنده ماهری نیز هست.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• خندان، على‌اصغر، مغالطات.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مغالطه ترکیب مفصل»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۰.
