معجم الاطباء (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«معجم الاطباء» تالیف دکتر
احمد عیسی بک به
زبان عربی یک نگاشته پیرامون تاریخ طب سنتی است که در حقیقت می‌توان آن را تکمله کتاب
عیون الابناء فی طبقات الاطباء نگاشته
ابن ابی اصیبعه دانست.
به تصریح مؤلف در بررسی شخصیت حدود نهصد پزشک عالی مقام پس از تالیف کتاب عیون الابناء اهمال شده است. از این رو مؤلف دست به نگارش این اثر زده تا کمی‌ها و کاستی‌های کتب دیگر را جبران کند. وی بر اساس منابعی که در اختیار داشته بسیاری از پزشکان گمنام را شناسایی نموده و به ترتیب حروف الفبا به زندگی آنها پرداخته است.
نثر و شیوه بیان مؤلف در این اثر نیز گویا و واضح و بدون پیچیدگی و اغلاق است.
مؤلف در نگارش این اثر به منابع بسیاری مراجعه نموده است که عناوین این کتاب‌ها- چنان چه در مقدمه آمده- هفتاد و هشت اثر است.
از سوی دیگر به زندگی پزشکانی پرداخته که شاید هیچ نام و نشانی از آنها در منابع موجود و در دسترس نبوده است ازاین رو اشخاصی که در این اثر به زندگی آنها پرداخته شده چند صد نفر‌اند.
مؤلف در بررسی زندگی اطباء بر اساس مستندات و منابع موجود سخن می‌گوید و هیچ گاه بدون ذکر مستند مطلبی را بیان نمی‌کند. از این رو این اثر علاوه بر ارزش علمی آن در بررسی تاریخی علم
پزشکی، منبعی سودمند برای نگارش دایرة المعارف علم پزشکی است.
مؤلف پس از یک مقدمه کوتاه پیرامون ضرورت نگارش این اثر به ذکر مصادری که وی در تالیف کتاب به آنها مراجعه نموده پرداخته است و در ذیل عنوان هر مصدر به اطباء و پزشکانی که در آن کتاب آمده اشاره نموده است.
بخش اصلی این کتاب معرفی پزشکان است که از حرف الف با بررسی زندگی
ابراهیم بن ابی الفضل بن صواب الهجری شروع شده و با حرف یاء و بررسی زندگانی
یونس بن یوسف طبیب پایان می‌پذیرد.
مؤلف در معرفی هر پزشک ابتدا نام او را بیان می‌کند آنگاه به بیان سال و محل تولد او، اساتید او، آموخته‌های او، شاگردانش، نگاشته‌ها و آثار او در آخر سال و محل وفات او می‌پردازد. در انتها نیز منبع یا منابعی را که به زندگی این پزشک در آنها اشاره شده، ذکر می‌کند. البته گاه ممکن است بررسی زندگی یک پزشک بیش از یک سطر نباشد
در حالیکه زندگی پزشک دیگر چند صفحه باشد.
کتاب در سال ۱۳۶۱ ق توسط دانشکده طب دانشگاه فؤاد اول
مصر منتشر شده است. افست این اثر را موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی
ایران با دیباچه‌ای به قلم آقای دکتر
محمدمهدی اصفهانی در سال ۱۳۸۷ ش منتشر کرده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
