معبدسازی بنی اسرائیل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حضرت موسی علیه‌السّلام بر اساس
وحی خداوند تعالی به
بنی اسرائیل دستور داد تا معبدی بسازند.
ماموریت بنی اسرائیل جهت ساخت معبد، به دستور موسی و
هارون علیهما السلام:
«و اوحینآ الی موسی و اخیه ان تبوءا لقومکما بمصر بیوتا و اجعلوا بیوتکم قبلة و اقیموا الصلوة و
بشر المؤمنین.» «و به موسی و برادرش وحی کردیم که شما دو تن برای قوم خود در
مصر خانه‌هایی ترتیب دهید و سراهایتان را رو به روی هم قرار دهید و
نماز برپا دارید و
مؤمنان را مژده ده.»
(در اینکه مقصود از «
قبله» چیست؟ مفسران احتمال‌های گوناگونی ذکر کرده‌اند، از جمله آنها محل
عبادت است. گفتنی است «و اقیموا الصلوة» مؤیدی بر احتمال یاد شده است.)
کلمه" قبلة" مصدری است به معنای فاعل و معنای جمله" و اجعلوا بیوتکم قبلة"
اینست که خانه‌های خود را متقابل بسازید بگونه‌ای که بعضی رو بروی بعضی دیگر و در جهتی واحد قرار بگیرند. و منظور از این فرمان این بوده که موسی و هارون بتوانند برای امر تبلیغ دسترسی به آنان پیدا کنند و آنها بتوانند نماز را به
جماعت بخوانند، هم چنان که جمله بعدش که می‌فرماید: " و اقیموا الصلاة"
از آنجا که به دنبال جمله مورد بحث قرار گرفته دلالت و یا حد اقل اشعار بر این معنا دارد که منظور از آن فرمان تمکن از
نماز جماعت است.
و اما اینکه فرمود: " و
بشر المؤمنین"،
سیاق و زمینه گفتار دلالت می‌کند بر اینکه منظور از آن،
بشارت به اجابت خواسته‌ای است که در دعای مذکور در دو آیه قبل یعنی: " ربنا لا تجعلنا فتنة... "
از خدا خواسته بودند.
خداوند می‌فرماید: ما به موسی و برادرش وحی فرستادیم که برای قوم خود خانه‌هایی در سرزمین مصر انتخاب کنید" (و اوحینا الی موسی و اخیه ان تبوءا لقومکما بمصر بیوتا).
و مخصوصا" این خانه‌ها را نزدیک به یکدیگر و مقابل هم بسازید" (و اجعلوا بیوتکم قبلة).
سپس به خود سازی معنوی و روحانی بپردازید" و نماز را بر پا دارید" و از این
طریق روان خود را پاک و قوی نمائید (و اقیموا الصلاة).
و برای اینکه آثار ترس و وحشت از دل آنها بیرون رود و قدرت روحی و انقلابی را بازیابند" به مؤمنان
بشارت ده"
بشارت به پیروزی و لطف و رحمت خدا (و
بشر المؤمنین).
از مجموع این آیه استفاده می‌شود که بنی اسرائیل در آن زمان به صورت گروهی پراکنده، شکست خورده، وابسته و طفیلی و آلوده و ترسان بودند، نه خانه‌ای از خود داشتند و نه اجتماع و تمرکزی، نه برنامه سازنده معنوی داشتند و نه شهامت و شجاعت لازم برای یک انقلاب کوبنده! لذا موسی و برادرش هارون ماموریت یافتند که برای بازسازی اجتماع بنی اسرائیل مخصوصا از نظر روحی برنامه‌ای را در چند ماده پیاده کنند:
۱- نخست به امر خانه سازی و جدا کردن مسکن خویش از فرعونیان همت بگمارند، این کار چند فایده داشت:
یکی اینکه آنها با مالک شدن مسکن در سرزمین مصر علاقه بیشتری به
دفاع از خود و از آن آب و خاک پیدا می‌کردند.
دیگر اینکه از زندگی طفیلی گرا در خانه‌های قبطیان به یک زندگی مستقل، منتقل می‌شدند.
و دیگر اینکه اسرار کارها و نقشه‌های آنها به دست دشمنانشان نمی‌افتاد.
۲- خانه هایشان را مقابل یکدیگر و نزدیک به هم بسازند، زیرا قبله در اصل به معنی" حالت تقابل" می‌باشد و اطلاق کلمه قبله بر آنچه امروز معروف است در حقیقت معنی ثانوی برای این کلمه است.
این کار کمک مؤثری به تمرکز و اجتماع بنی اسرائیل می‌کرد و می‌توانستند مسائل اجتماعی را به طور عمومی مورد بررسی قرار دهند و به عنوان انجام مراسم مذهبی دور هم جمع شوند و برای آزادی خویش نقشه‌های لازم را طرح نمایند.
۳- توجه به عبادت و مخصوصا نماز که
انسان را از بندگی بندگان جدا و به خالق همه قدرتها پیوند می‌دهد،
قلب و
روح او را از آلودگی
گناه می‌شوید و حس اتکای به نفس را در آنان زنده می‌کند و با تکیه بر قدرت پروردگار، روح تازه‌ای به کالبد انسان می‌دمد.
۴- به موسی به عنوان یک رهبر دستور می‌دهد که دست در درون زوایای روح بنی اسرائیل بیفکند و زباله‌های ترس و وحشت را که یادگار سالیان دراز بردگی و ذلت بوده است بیرون بکشد و از
طریق"
بشارت دادن به مؤمنان" به فتح و پیروزی نهایی و لطف و رحمت پروردگار اراده آنها را قوی و شهامت و شجاعت را در آنها پرورش دهد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۴۱۳، برگرفته از مقاله «معبدسازی بنی اسرائیل».
