معارضه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معارضه، اقامه دلیل بر خلاف ادعای مستدل، بعد از اقامه دلیل توسط مستدل می باشد.
معارضه، از مبطلات علت در قیاس بوده و به این معنا است که معترض، دلیل مستدل را بر مدعا و مطلوب او بپذیرد و بعد از آن، دلیل دیگری اقامه نماید که خلاف ادعای مستدل را اثبات کند.
مانند این که
مستدل بگوید:
غَسل (شستن صورت و دست‌ها) در
وضو رکن است، و
مستحب است سه مرتبه انجام گیرد و آن گاه
مسح را نیز به عنوان این که رکن وضو است با غَسل
قیاس نموده و حکم کند که مستحب است سه بار انجام گیرد.
اما
معترض در جواب به او بگوید:
مسح سر و
پا ، مسح است و در مسح بودن مانند مسح از روی کفش است و مسح از روی کفش مستحب نیست سه بار انجام گیرد.
نکته:
میان
قلب و معارضه دو تفاوت است:
۱. در قلب، معترض خلاف
حکم مستدل را با همان
اصل و همان علتی که به کار برده است، اثبات می‌نماید؛ برخلاف معارضه، که در آن اصل و
علت در قیاس معترض با اصل و علت در قیاس مستدل تفاوت دارد؛
۲. در قلب صحیح نیست که مستدل به قالب (معترض) اعتراض کند؛ زیرا لازمه آن، اعتراض به اصل و علت قیاس خود او است، اما در معارضه، مستدل می‌تواند به دلیل معترض هر گونه اعتراضی هم چون منع، معارضه و غیره بنماید.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۴۴، برگرفته از مقاله «معارضه».
