مصادیق بقیة‌الله (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برای واژه بقیة الله مصادیقی ذکر شده است که بیان می‌شود.
ثواب طاعت
خداوند، از مصادیق بقیة الله:
«بقیت الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین...» «اگر مؤمن باشید باقیمانده (
حلال) خدا برای شما بهتر است...».
(بنا بر این احتمال که مقصود از «بقیة الله» ثواب طاعت خداوند باشد.)
گفته‌اند: معنای آیه این است که ثواب اطاعت خدا برای شما بهتر است اگر
مؤمن باشید. و معلوم است که این مفسر بقیة الله را به معنای ثواب آخرتی خدای تعالی گرفته، و نیز معلوم است که خدای تعالی به کسی ثواب اطاعت می‌دهد که
ایمان داشته باشد.
رزق و روزی
خداوند ، از مصادیق بقیة الله:
«بقیت الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین...» «اگر مؤمن باشید باقیمانده (
حلال) خدا برای شما بهتر است...».
(طبق قولی، مقصود از بقیة الله، روزی خداست.)
سود حلال به دست آمده از
تجارت عادلانه، از مصادیق بقیة الله:
«ویـقوم اوفوا المکیال والمیزان بالقسط ولاتبخسوا الناس اشیآءهم ولاتعثوا فی الارض مفسدین بقیت الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین ومآ انا علیکم بحفیظ.» «و‌ای قوم من
پیمانه و
ترازو را به داد تمام دهید و حقوق مردم را کم مدهید و در زمین به فساد سر برمدارید اگر مؤمن باشید باقیمانده (
حلال) خدا برای شما بهتر است و من بر شما نگاهبان نیستم.»
«بقیة الله» به معنای
سود حلالی است که
خداوند پس از اتمام کیل و وزن نصیب
انسان می‌کند. در مقابل «بخس» و «تطفیف» که به معنای ایجاد نقص در حقوق دیگران و کم فروشی در
معامله است.
جناب
شعیب در بار اول با نهی از نقص
کیل و
وزن ، آنان را بسوی صلاح دعوت کرد و در نوبت دوم به ایفاء کیل و وزن امر کرد و از بخس مردم و ناتمام دادن حق آنان نهی نمود و این خود اشاره است به اینکه صرف اجتناب از نقص مکیال و میزان در دادن حق مردم کافی نیست- و اگر در اول از آن نهی کرد در
حقیقت برای این بود که مقدمه‌ای اجمالی باشد برای شناختن وظیفه بطور تفصیل- بلکه
واجب است ترازو دار و قپاندار در ترازو و قپان خود ایفاء کند یعنی حق آن دو را بدهد و در حقیقت خود ترازودار و قپاندار طوری باشند که اشیای مردم را در معامله کم نکنند و خود آن دو بدانند که امانت‌ها و اشیای مردم را بطور کامل به آنان داده‌اند.
تعبیر به" بقیة الله" یا به خاطر آن است که
سود حلال اندک چون به فرمان خدا است" بقیة الله" است و یا اینکه تحصیل
حلال باعث دوام نعمت الهی و بقای برکات می‌شود و یا اینکه اشاره به
پاداش و ثواب‌های معنوی است که تا ابد باقی می‌ماند هر چند دنیا و تمام آنچه در آن است فانی شود، آیه ۴۶
سوره کهف و الباقیات الصالحات خیر عند ربک ثوابا و خیر املا
نیز اشاره به همین است.
حضرت مهدی علیه السلام، از مصادیق بارز بقیة الله:
«بقیت الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین...» «اگر مؤمن باشید باقیمانده (
حلال) خدا برای شما بهتر است...».
(طبق
روایات نقل شده از
اهل البیت علیهم‌السّلام در ذیل آیه مزبور، بقیة الله بر
امام مهدی علیه‌السّلام تطبیق شده است.)
در روایات متعددی می‌خوانیم که بقیة الله تفسیر به وجود" مهدی علیه السلام" یا بعضی از امامان دیگر شده است، از جمله در کتاب
اکمال الدین از
امام باقر علیه السلام چنین نقل شده:
«اول ما ینطق به القائم علیه‌السّلام حین خرج هذه الایة بقیت الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین، ثم یقول انا بقیة الله و حجته و خلیفته علیکم فلا یسلم علیه مسلم الا قال السلام علیک یا بقیة الله فی ارضه» : " نخستین سخنی که مهدی علیه السلام پس از قیام خود می‌گوید این
آیه است" بقیت الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین"
سپس می‌گوید منم بقیة الله و حجت و
خلیفه او در میان شما، سپس هیچکس بر او سلام نمی‌کند مگر اینکه می‌گوید: السلام علیک یا بقیة الله فی ارضه".
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۷۸، برگرفته از مقاله «مصادیق بقیة‌الله».
