مصادیق آیه تطهیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه ۳۳
سوره احزاب، معروف به
آیه تطهیر در رابطه با
اهل‌بیت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، نازل شده است. درباره این آیه شبهه‌ای مطرح شده بنا بر اینکه آیه زمانی نازل شده که
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) و
امام علی (علیه‌السّلام) در خانه مستقلی با
حسنین زندگی می‌کردند و از طرفی
حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) وفات کرده بود و از طرفی در این آیات صحبت از
زنان پیامبر است و
قرآن به آنها گوشزد کرده که آنها باید الگو باشند، پس آیه مربوط به زنان پیامبر خواهد بود. در این نوشتار این
شبهه را بررسی خواهیم کرد که آیه تطهیر شامل چه کسانی می‌شود.
طبق آیات ۳۲ و ۳۳ و۳۴
سوره احزاب در رابطه با
اهل‌بیت پیغمبر است. در این آیات صحبت از زنان پیغمبر است و
قرآن به آنها گوشزد می‌کند که آنها باید الگو باشند چرا که
خداوند می‌خواهد پلیدی را از آنها پاک گرداند. با توجه به اینکه این آیه زمانی نازل گردیده که
عایشه با پیغمبر زندگی می‌کرده و
حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) وفات کرده بودند و با توجه به اینکه این آیه درباره زنان پیغمبر بوده. پس چرا زنان پیغمبر شامل اهل‌بیت نمی‌شوند. این در حالی است که در آن زمان
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) و
امام علی (علیه‌السّلام) در خانه مستقلی با
حسنین زندگی می‌کردند. پس زمانی که این آیه نازل شده قطعا شامل زنان پیغمبر نیز می‌شود. یعنی زنان پیغمبر هم
معصوم هستند چرا که زنان پیغمبر قطعا اهل بیت پیغمبر هستند.
برای این شبهه پاسخ‌های مختلفی می‌شود داد.
در آیات یاد شده وقتی سخن از
زنان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به میان آمده، ضمیر
جمع مؤنث به کار رفته مانند:
من یات منکن - و من یقنت منکن - لستن - ان اتقیتن - تخضعن - وقرن - بیوتکن و....
ولی وقتی به
آیه تطهیر رسیده ضمایر
جمع مذکر به کار رفته مانند:
لیذهب عنکم - ویطهرکم.
پس معلوم می‌شود مخاطب در آیه تطهیر غیر از مخاطب در آیات قبل و بعد از آیه تطهیر است.
زنان
پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) متعدد بودند و در خانه‌های مختلف زندگی می‌کردند و لذا در آیه ۳۲ جمله (وقرن فی بیوتکن) آمده است و اگر چنان که آیه تطهیر نیز شامل آنها می‌شد باید جمله (اهل البیوت) می‌آمد و حال آن که (اهل البیت) آمده است.
طبق روایت
صحیح مسلم و غیره وقتی آیه تطهیر نازل شد رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حضرت علی و فاطمه و حسن و حسین را زیر
کساء قرار داد و آیه شریفه قرائت فرمود روایت صحیح مسلم:
قَالَتْ عَائِشَةُ خَرَجَ النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم غَدَاةً وَعَلَیْهِ مِرْطٌ مُرَحَّلٌ مِنْ شَعْر اَسْوَدَ فَجَاءَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیّ فَاَدْخَلَهُ ثُمَّ جَاءَ الْحُسَیْنُ فَدَخَلَ مَعَهُ ثُمَّ جَاءَتْ فَاطِمَةُ فَاَدْخَلَهَا ثُمَّ جَاءَ عَلِیٌّ فَاَدْخَلَهُ ثُمَّ قَالَ (اِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا).
در صحیح مسلم آمده که از
زید بن ارقم سؤال شد آیا به زنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اهل بیت پیامبر گفته می‌شود یا خیر؟ پاسخ داد همسر یک مرد از اهل بیت آن به حساب نمی‌آید زیرا چه بسا زنی با مردی یک عمر زندگی می‌کند ولی در آخر عمر
طلاق گرفته و به خانه پدرش رفته و جزء اهل بیت پدر محسوب می‌شود:
انّ زید بن ارقم سئل عن المراد باهل البیت هل هم النساء؟ قال: لا/ وایم اللّه، انّ المراة تکون مع الرجل العصر من الدهر، ثمّ یطلّقها، فترجع الی ابیها وقومها.
زنان پیامبر هیچ‌یک ادعا نکرده‌اند که آیه تطهیر شامل ما نیز می‌شود بلکه خلاف آن را نقل کرده‌اند مانند
ام‌سلمه که می‌گوید پس از نزول آیه تطهیر و تکریم حضرت رسول گرامی علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهم‌السّلام) را، من جلو رفته و از حضرت پرسیدم آیا من هم عضو اهل بیت هستم؟ حضرت پاسخ داد تو آدم خوبی هستی و عضو اهل بیت نیستی بلکه از همسران پیامبر هستی:
صحیح ترمذی:
عن امّ سلمة، انّ النبی صلی الله علیه وسلم جلل علی الحسن والحسین وعلی وفاطمة کساء ثمّ قال: «اللهم هؤلاء اهل بیتی وحامّتی اذهب عنهم الرجس وطهّرهم تطهیراً». فقالت‌ام سلمة: وانا معهم یارسول الله؟ قال: انّک علی خیر. هذا حدیث حسن صحیح. وهو احسن شئ روی فی هذا الباب.
رواه الحاکم قائلا: هذا حدیث صحیح علی شرط البخاری ولم یخرجاه.
وقال بعد نقل روایة اخری بعد ذلک: هذا حدیث صحیح علی شرط مسلم ولم یخرجاه.
وروی ایضاً عن عن عمر بن ابی سلمة قال: (لما نزلت هذه الآیة علی النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): (اِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرا) فی بیت‌ام سلمة، فدعا فاطمة وحسناً وحسیناً، فجللهم بکساء وعلی خلف ظهره، فجلله بکساء، ثم قال: اللهم، هؤلاء اهل بیتی، فاذهب عنهم الرجس وطهرهم تطهیراً، قالت‌ام سلمة: وانا معهم یا رسول الله؟ قال: انت علی مکانک وانت الی خیر).
قال عنه الالبانی: صحیح.
در روایتی که
سیوطی و
طبرانی و
احمد بن حنبل نقل کرده‌اند آمده که ام‌سلمه می‌گوید من جلو رفته و طرف کساء را گرفته تا داخل شوم حضرت رسول گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کساء را از دست من گرفت و کشید و به من اجازه ورود به درون
عباء را نداد:
عن امّ سلمة انّها قالت: «فرفعت الکساء لادخل معهم فجذبه من یدی وقال: انّک علی خیر.
پس بنابراین اگر کسی بخواند بگوید که زنان پیامبر نیز داخل اهل بیت هستند و آیه تطهیر آنان را نیز شامل می‌شود باید
عبا را از دست پیامبر گرفته و به زور زنان حضرت را داخل آن نماید.
موسسه ولی‌عصر، برگرفته از مقاله «آیا آیه تطهیر شامل زنان پیامبر هم می‌شود؟».
