مدرسه بلخیّه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بلخیّه،
مدرسه ، از مدارس حنفی
دمشق در نیمه اول قرن ششم.
این مدرسه، که در کنار جامع
دمشق قرار داشته، در قدیم به «خربة الکنیسه» یا «دار ابی الدَّرداء» معروف بوده است.
به نوشته نعیمی دمشقی (متوفی ۹۷۸)، این مدرسه را امیر ککز دقاقی، پس از ۵۲۵، برای تدریس شیخ برهان الدین ابوالحسن علی بن حسن بلخی معروف به برهان بلخی • (متوفی ۵۴۸)، از فقهای حنفیه
شام ، دایر کرد
و ظاهراً ازینرو نیز بلخیّه نام گرفت.
با اینهمه
ابن عساکر که خود نامه دعوت علمای دمشق را از ابوالحسن بلخی برای او به
مکّه برده و نیز از او حدیث شنیده و از تدریس وی در برخی مساجد و مدارس دمشق سخن گفته، نامی از مدرسه بلخیّه به میان نیاورده است.
بلخی در دستگاه زنگیان حرمتی ویژه داشت، چنانکه سبط ابن جوزی، به نقل از برخی مشایخ، نوشته است که نورالدین محمود زنگی در مجالس درس و بحث او حضور می‌یافت؛ گرچه وی درعین حال در درستی این خبر تردید کرده است.
پس از ابوالحسن بلخی، پسرش شمس الدین و چندتن دیگر از بزرگان حنفی، از جمله قاضی عزیزالدین ابوعبداللّه محمد علوی سنجاری، در بلخیّه تدریس می‌کردند.
پس از سنجاری، فرزندش کمال الدین ابوالفضائل عبداللطیف تا استیلای مغولان بر دمشق (۶۵۸) عهده دار تدریس در بلخیه بود.
پس از فروخفتن فتنه مغول، باردیگر حلقه درس و بحث در بلخیّه دایر شد.
از میان مدرّسان مشهور این دوره می‌توان از رشیدالدین اسماعیل حنفی دمشقی، معروف به ابن المعلّم، نام برد که تا ۶۷۴ در بلخیّه به تدریس اشتغال داشته است.
(۱) ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج ۴۱، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.
(۲) محمد بن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج ۲۰، چاپ شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
(۳) سبط ابن جوزی، مرآة الزمان فی تاریخ الاعیان، حیدرآباد دکن ۱۳۷۰/۱۹۵۱.
(۴) عبدالقادر بن محمد نعیمی دمشقی، الدّارس فی تاریخ المدارس، چاپ ابراهیم شمس الدین، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بلخیه»، شماره۱۶۹۱.
