محمد محمدی ری‌شهری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![آیت الله ری شهری]()
محمّد محمّدی نیک، معروف به محمّد محمّدی ری‌شهری (۱۳۲۵-۱۴۰۱ش)، از عالمان و حدیث‌پژوهان
شیعه در سده چهاردهم شمسی بود.
آیت الله ری‌شهری
علوم دینی را در
قم نزد بزرگانی چون
میرزا علی مشکینی،
محمّد فاضل لنکرانی،
محمّدعلی اراکی،
حسین وحید خراسانی،
شیخ جواد تبریزی،
سیّد محمّدرضا گلپایگانی،
شیخ مرتضی حائری و دیگران فرا گرفته و به
درجه اجتهاد رسید و از
سید رضا بهاء‌الدینی و
سیّد مرتضی عسکری اجازه روایت داشت. وی از فعالان در
انقلاب اسلامی ایران بود که چندین بار توسط
ساواک دستگیر شد. ری شهری پس از انقلاب مسئولیت‌هایی را عهده‌دار بود از جمله: حاکم شرع
دادگاه‌های انقلاب اسلامی، وزیر اطلاعات، دادستان کلّ کشور، دادستان
دادگاه ویژۀ روحانیت، تولیت
آستان حضرت عبدالعظیم حسنی، نمایندۀ مردم
استان تهران در
مجلس خبرگان رهبری، نمایندۀ
ولیّ فقیه و سرپرست حجّاج، عضو
مجمع تشخیص مصلحت نظام،
رئیس مؤسسۀ دارالحدیث،
رئیس دانشگاه قرآن و حدیث،
رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث و موارد دیگر را می‌توان نام برد. ایشان تالیفات متعددی با تکیه بر احادیث نگاشته است که معروف‌ترین اثر او
میزان الحکمه است. او سرانجام در روز دوشنبه ۱ فروردین سال ۱۴۰۱ش برابر با ۱۸
شعبان ۱۴۴۳ق در ۷۵ سالگی در
تهران رحلت کرد و در
حرم عبدالعظیم حسنی دفن شد.
آیت الله محمّد محمّدی نیک، معروف به ری‌شهری، فرزند مرحوم اسماعیل، آبان ۱۳۲۵ شمسی در
شهر ری، در خانواده‌ای متدیّن دیده به جهان گشود.
وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی، در سال ۱۳۳۹ وارد
حوزه علمیه شهر ری (مدرسۀ برهان) شد و یک سال بعد، برای ادامۀ تحصیل به
قم رفت و در آن شهر تا پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ به جز مدّت کوتاهی که به دلایل سیاسی، به حوزه‌های علمیۀ
مشهد و
نجف مهاجرت کرد به گذراندن مدارج تحصیلی و تدریس اشتغال داشت.
وی سطوح عالی حوزه را نزد اساتید بزرگی همچون آیات عظام: حاج
میرزا علی مشکینی، حاج شیخ
محمّد فاضل لنکرانی و حاج
سیّد محمّدباقر طباطبایی سلطانی شاگردی نمود. همچنین درس
خارج اصول را از محضر آیات عظام: مرحوم حاج شیخ
محمّدعلی اراکی و حاج شیخ
حسین وحید خراسانی استفاده کرد و درس خارج فقه را از حضرات آیات عظام: حاج میرزا علی مشکینی، حاج
شیخ جواد تبریزی، حاج
سیّد محمّدرضا گلپایگانی و حاج
شیخ مرتضی حائری (رحمهم‌اللّه) بهره برد.
ایشان پس از سال‌ها حضور در درس‌های خارجِ فقه و اصول، به گواهی برخی اساتید برجستۀ آن روز حوزۀ علمیۀ قم به
درجه اجتهاد نایل آمد و این درجه، پس از نصب ایشان در دوران حیات
امام خمینی و
مقام معظّم رهبری به مَناصبی که شرط احراز آن‌ها «اجتهاد» است، بارها تایید گردید. وی همچنین به دریافت
اجازه روایت حدیث از برخی علما و محدّثان بزرگ، از جمله
آیت الله حاج آقا رضا بهاء‌الدینی و علّامه
سیّد مرتضی عسکری، توفیق یافت.
از دیگر موفقیت‌های ایشان، می‌توان به توفیق حفظ کلّ
قرآن کریم اشاره کرد.
آیت الله ری شهری از ابتدای نهضت اسلامی به‌ویژه در جریانات ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، با اهداف و دیدگاه‌های حضرت امام خمینی (قدس‌سرّه) آشنا شد. وی در تاریخ ۱۳۴۴/۴/۲۰ به وسیلۀ
ساواک مشهد دستگیر و به زندان محکوم گردید. در سال ۱۳۴۵ ضمن تمرّد از شرکت در جلسه
دادگاه تجدیدنظر ساواک، به نجف اشرف رفت و در سال ۱۳۴۶ به
ایران بازگشت و حدود هجده ماه در
حوزه علمیه مشهد به تحصیل پرداخت. ایشان در همین مدّت، مجدّداً تحت تعقیب ساواک قرار گرفت و در
دادگاه تجدیدنظر، بار دیگر به زندان محکوم شد.
آیت الله ری‌شهری در سال ۱۳۵۶ به دلیل سخنرانی علیه رژیم شاه در حسینیۀ اصفهانی‌های مقیم آبادان از سوی ساواک، ممنوع المنبر شد. همچنین به دلیل سخنرانی در
نهاوند،
آبادان، مشهد،
هرمزگان و
زابل علیه رژیم شاه، مورد تعقیب ساواک بود و تظاهرات مردم هرمزگان و زابل در جریان قیام سراسری مردم ایران علیه رژیم، عمدتاً پس از سخنرانی‌های ایشان شکل گرفت.
آیت الله ری‌شهری پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همچنان به فعالیت‌های اجتماعی سیاسی اشتغال داشته است. مسئولیت‌های وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی عبارت‌اند از:
۱. حاکم شرع
دادگاه‌های انقلاب اسلامی
وی در نخستین سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در سمت حاکم شرع
دادگاه‌های انقلاب اسلامی دزفول، بهبهان، گچساران،
بروجرد،
رشت و
گنبد کاووس خدمت کرد.
۲.
رئیس دادگاه انقلاب ارتش
با توجّه به اهمّیت حفظ و اصلاح نیروهای مسلّح پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به منظور مقابله با توطئه‌های گروهک‌های ضد انقلاب در این رکن مهم، آیت الله ری‌شهری در اواسط سال ۱۳۵۸ به
ریاست دادگاه انقلاب ارتش منصوب شد.
۳. وزیر اطلاعات
آیت الله ری‌شهری نخستین وزیر اطلاعات در
جمهوری اسلامی ایران است که با کسب آرای اکثریت قاطع نمایندگان وقت
مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۶۳/۶/۶ به این سمت منصوب گردید.
۴. دادستان کلّ کشور
ایشان در تاریخ ۱۳۶۸/۵/۳۰ به دادستانی کلّ کشور منصوب شد و تا اوایل سال ۱۳۷۰ در این سمت خدمت کرد.
۵. دادستان
دادگاه ویژۀ روحانیت
وی در تاریخ ۱۳۶۸/۱۰/۱۳ از سوی رهبر معظّم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه‌ای به عنوان دادستان ویژۀ روحانیت منصوب شد. در بخشی از حکم ایشان چنین آمده است:
«جناب عالی را که بحمداللّه برخوردار از صلاحیت‌های علمی و عملی و دارای منزلت شایسته‌ای در نظام جمهوری اسلامی می‌باشید، به دادستانی این
دادگاه منصوب می‌کنم».
۶. تولیت
آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السّلام)
آیت الله ری‌شهری در تاریخ ۱۳۶۹/۱/۲۰ به فرمان رهبر معظّم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه‌ای، به تولیت آستان مقدّس حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السّلام) منصوب گردید. انتصاب ایشان، آغاز تحوّل اساسی در عمران و توسعۀ این مجموعۀ مهم مذهبی بوده است. مطالعۀ اولیه و طراحی پروژه‌ها از همان سال آغاز شد و از سال ۱۳۷۱ به اجرا درآمد. زیربنای تقریبی طرح، یکصد و بیست هزار متر مربع است که در زمینی به مساحت سی و هفت هزار متر مربع احداث شده است.
۷. نمایندۀ مردم استان تهران در مجلس خبرگان رهبری
آیت الله ری‌شهری در دوره‌های دوم و سوم
مجلس خبرگان رهبری (۱۳۶۹ ۱۳۸۵)، به نمایندگی از مردم
استان تهران حضور داشت و در دورۀ حاضر نیز از اعضای این مجلس است.
۸. نمایندۀ ولیّ فقیه و سرپرست حجّاج
آقای ری‌شهری در تاریخ ۱۳۷۰/۲/۶ به سمت نمایندۀ مقام معظّم رهبری و سرپرست حجّاج منصوب شد. در بخشی از متن حکم رهبر معظّم انقلاب اسلامی چنین آمده است:
«جناب عالی را که از چهره‌های سرافراز جمهوری اسلامی و دارای مواقف افتخارآمیز در طول سالیان گذشته و همواره کارگزاری امین و شجاع و کارآمد برای انقلاب و پیشوای عظیم راحل آن بوده‌اید، به سمت نمایندۀ خود و سرپرست حجّاج محترم ایران منصوب می‌کنم».
۹. دبیر کلّ جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی
طی چند سال پس از انتصاب آیت الله ری‌شهری به سرپرستی حجّاج ایران، شماری از مقامات علمی و سیاسی، ضمن مراجعات مکرّر به ایشان و تشریح شرایط کشور، حضور فعّال وی را در صحنۀ سیاسی کشور برای کمک به حل معضلات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، امری لازم می‌خواندند تا این‌که ایشان پس از بررسی و مشورت‌های لازم در پانزدهم خرداد ۱۳۷۴ به همراه جمعی از شخصیت‌های مذهبی و سیاسی، «جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی» را بنیان نهاد که در تاریخ ۱۳۷۷/۸/۴۲ طی بیانیه‌ای تعطیلی خود را اعلام کرد.
۱۰. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
آیت الله ری‌شهری در دوره‌های سوم و چهارم
مجمع تشخیص مصلحت نظام (۱۳۷۵ ۱۳۸۵)، از اعضای حقیقی این مجمع بود.
۱۱.
رئیس مؤسسۀ علمی فرهنگی دارالحدیث
اوّلین و بزرگ‌ترین مجموعۀ فرهنگی در زمینۀ حدیث و علوم مربوط به آن، این مؤسسه است که ریشه در تحقیقات و تالیفات شخصی آیت الله ری‌شهری دارد و در تاریخ ۱۳۷۴/۸/۲۲ مصادف با سالروز
ولادت حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) با پیام مقام معظّم رهبری و با حضور اندیشمندان و بزرگان حوزه و دانشگاه رسماً افتتاح شد. در بخشی از پیام معظّم له چنین آمده است:
«اکنون تاسیس مجمع دارالحدیث به همّت جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای ری‌شهری که در کار حدیث، گذشته از شوق و علاقه، تبحّر و سابقه و تجربه نیز دارند، این مژده را می‌دهد که به حصول این خواسته‌ها و نیازها در امر حدیث به تدریج نزدیک خواهیم شد. ان شاء اللّه».
۱۲.
رئیس دانشگاه قرآن و حدیث
این دانشگاه که از اجزای اصلی مؤسسۀ دارالحدیث محسوب می‌شود، مشتمل بر سه دانشکدۀ: علوم و معارف قرآن، علوم و معارف حدیث و علوم و معارف اسلامی است.
۱۳.
رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث
این پژوهشگاه نیز که از ارکان اصلی و البته پرسابقۀ مؤسسۀ دارالحدیث است، شامل چهار پژوهشکدۀ: علوم و معارف حدیث، تفسیر اهل بیت (علیه‌السّلام)، کلام اهل بیت (علیه‌السّلام) و اخلاق و روان‌شناسی اسلامی است.
آیت الله ری‌شهری از همان نخستین سال‌های ورود به حوزه، کار تدریس، منبر و پژوهش را آغاز کرد.
تبلیغ را از
شهر اهواز آغاز نمود و در ادامه به شهرهای
اراک،
کاشان، نهاوند،
اصفهان و
کرمان نیز رفت. ایشان در خلال همین سال‌ها، چند کتاب از دروس مقدّمات حوزه و نیز
شرح لمعه را در مدرسۀ کرمانی‌ها درس داد و روزهای
پنج‌شنبه و
جمعه که به ری، خانۀ پدرش می‌رفت، در حرم حضرت عبدالعظیم (علیه‌السّلام) برای تعدادی از جوانان آن‌جا جلسات درس عقائد دایر کرد. علاوه بر این، در زیرزمین خانۀ خود، کار دسته‌بندی موضوعی روایات کتاب
بحار الانوار را شروع کرد که بعداً منتهی به تدوین مجموعۀ روایی
میزان الحکمه شد.
ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در کنار اشتغالات مهم اجرایی، همچنان به کار تدریس و پژوهش ادامه داد که حاصل آن، تالیف بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب در بیش از ۲۰۰ جلد (به صورت فردی و یا گروهی)، ارائۀ سلسله درس‌های اخلاقی (اغلب هفتگی) در طی نه سال، ارائۀ سلسله درس‌های تفسیر قرآن کریم از سال ۱۳۸۹ و برقراری کرسی درس خارج فقه از سال ۱۳۹۱ است.
آیت اللّه ری شهری در کنار فعالیت‌های اجتماعی، به کار تحقیق، تالیف و تدریس خارج فقه و تفسیر نیز اشتغال دارد. از ایشان آثاری به جا مانده است که در ذیل فهرست آن می‌آید:
دانش‌نامه قرآن و حدیث، ۱۶ جلد تا حرف ب،
عربی _
فارسی.
موسوعة معارف الکتاب و السنّة، ۱۰ جلد تا حرف ب، عربی.
میزان الحکمة، ۱۴ جلد، عربی _ فارسی _ اردو.
میزان الحکمة، ۱۰ جلد، عربی.
منتخب میزان الحکمة، عربی _ فارسی، عربی، فارسی.
گزیده میزان الحکمة، انگلیسی، ترکی استانبولی، ترکی آذری، اندونزیایی، بوسنیایی، تاجیکی
۱.
دانش‌نامه عقاید اسلامی، ۱۰ جلد، عربی _ فارسی.
موسوعة العقائد الاسلامیة، ۸ جلد، عربی.
۲.
دانش‌نامه امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) بر پایه
قرآن،
حدیث و تاریخ، ۱۴ جلد، عربی _ فارسی.
منتخب موسوعة الامام علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام) فی الکتاب و السُّنَّة و التّاریخ، ۸ جلد، عربی.
گزیده دانش‌نامه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، فارسی، عربی.
دانش‌نامه امیرالمومنین (علیه‌السلام)، ۷ جلد، ترکی استانبولی.
۳.
دانش‌نامه امام حسین (علیه‌السلام)، ۱۴ جلد، عربی _ فارسی.
موسوعة الامام الحسین (علیه‌السلام)، ۱۰ جلد، عربی.
گزیده دانش‌نامه امام حسین (علیه‌السلام)، عربی _ فارسی.
۴.
دانش‌نامه احادیث پزشکی، ۲ جلد، عربی _ فارسی.
موسوعة الاحادیث الطبّیة، ۲ جلد، عربی.
دانش‌نامه احادیث پزشکی، فارسی.
۵.
دانش‌نامه امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)
سیره پیامبر خاتم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، ۴ جلد، عربی-فارسی.
معرفه القرآن علی اساس الکتاب و السنه، عربی.
۱.
حکمت‌نامه پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ۱۴ جلد، عربی _ فارسی.
حکم النّبی الاعظم، ۷ جلد، عربی.
گزیده حکمت‌نامه پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، عربی _ فارسی، فارسی، عربی.
گزیده حکم النبی، بوسنیایی.
۲.
حکمت‌نامه امام حسین (علیه‌السلام)، ۲ جلد، عربی _ فارسی.
جواهر الحکمة للامام ابی عبدالله الحسین، عربی.
۳.
حکمت‌نامه بسیج، عربی _ فارسی.
جواهر الحکمة للتعبئة، عربی.
۴.
حکمت‌نامه جوان، عربی _ فارسی.
جواهر الحکمة للشّباب، عربی.
حکمت‌نامه جوان، تاجیکی.
۵.
حکمت‌نامه کودک، عربی _ فارسی.
تربیة الطّفل فی الاسلام، عربی.
حکمت‌نامه کودک، فارسی، انگلیسی، اندونزیایی، ترکی آذری، تاجیکی.
۶.
حکمت‌نامه لقمان، عربی _ فارسی، فارسی، ترکی آذری.
حکم لقمان، عربی.
۷.
حکمت‌نامه حضرت عبدالعظیم، عربی _ فارسی.
۸.
حکمت‌نامه عیسی، عربی _ فارسی.
۱.
فرهنگ‌نامه آرزو، عربی _ فارسی.
۲.
فرهنگ‌نامه اَدَب، فارسی.
۳.
فرهنگ‌نامه بصیرت، فارسی.
۴.
فرهنگ‌نامه مسجد، عربی _ فارسی، عربی، ترکی آذری، تاجیکی.
۵.
فرهنگ‌نامه مهمانی، فارسی.
الضیافة فی الکتاب والسنة، عربی.
۶.
فرهنگ‌نامه امنیت ملّی، عربی، فارسی.
۷.
فرهنگ‌نامه مرثیه‌سرایی و عزاداری سیدالشهداء (علیه‌السلام)، فارسی.
۸.
فرهنگ‌نامه جمعه.
۱.
امام مهدی از نگاه حدیث ثقلین، عربی _ فارسی.
الامام المهدی عج من منظار حدیث الثقلین، عربی.
۲.
اهل بیت در قرآن و حدیث، ۲ جلد، عربی _ فارسی.
اهل بیت در قرآن و حدیث، اردو، انگلیسی، فرانسه، ترکی آذری، تاجیکی، عربی.
۳. بحث‌هایی دربارۀ خدا، فارسی.
۴.
رهبری در اسلام، فارسی، عربی.
۵.
عدل در جهان‌بینی توحیدی، فارسی، عربی.
۶.
علم و حکمت در قرآن و حدیث، ۲ جلد، عربی _ فارسی، اردو، انگلیسی، فارسی.
العلم و الحکمة فی الکتاب و السنة، عربی.
۷.
خردگرایی در قرآن و حدیث، عربی _ فارسی، اردو، عربی.
۸.
فلسفه وحی و نبّوت، فارسی، عربی.
۹.
گفتگوی تمدن‌ها در قرن و حدیث، عربی _ فارسی.
الحوار بین الحضارات، عربی.
۱۰.
مبانی شناخت، فارسی، عربی.
۱۱.
مبانی خداشناسی، فارسی.
۱۲.
مناظره‌های آموزنده، فارسی.
۱۳.
بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حدیث، ۲ جلد، عربی _ فارسی، عربی.
۱۴. خاطره‌ها، ۴ جلد، فارسی.
۱۵.
رمز تداوم انقلاب در نهج البلاغه، فارسی.
۱۶.
سنجه انصاف، فارسی.
۱۷.
المذکرات السیاسیه، عربی.
۱۸.
آگاهی و مسئولیت، فارسی.
۱۹.
اخلاق مدیریت در اسلام، فارسی.
۲۰.
الگوی مصرف از نگاه قرآن و حدیث، عربی _ فارسی.
۲۱. الگوی مصرف از نگاه قرآن و حدیث، فارسی.
درآمدی بر الگوی مصرف، فارسی.
۲۲.
الگوی شادی از نگاه قرآن و حدیث، عربی _ فارسی.
۲۳.
انسان‌شناسی از منظر قرآن و حدیث، عربی _ فارسی.
انسان‌شناسی از منظر قرآن و حدیث، عربی، فارسی.
۲۴.
برکات سرزمین وحی، فارسی، عربی.
۲۵.
پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهلبیت (علیه‌السلام)، عربی _ فارسی، عربی.
۲۶.
تبلیغ بر پایه قرآن و حدیث، عربی _ فارسی، عربی
۲۷.
تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، عربی _ فارسی
تعزیز الاسرة من منظارالکتاب و السنّة، عربی.
تحکیم خانواده، ترکی، تاجیکی.
۲۸.
توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث، عربی _ فارسی، عربی.
۲۹. جشن تکلیف، فارسی.
جشن تکلیف ویژه پسران.
جشن تکلیف ویژه دختران.
۲۹.
حج و عمره در قرآن و حدیث، عربی _ فارسی، فارسی، عربی.
سیمای حج و عمره در قرآن و حدیث، فارسی
دعاها و آداب حج و عمره، عربی _ فارسی، عربی، اردو.
۳۰.
خیر و برکت از نگاه قرآن و حدیث، عربی _ فارسی.
۳۱.
درآمدی بر تفسیر جامع روایی، فارسی.
۳۲.
دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث، ۲ جلد، فارسی.
دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث، عربی، اردو، اندونزیایی، تاجیکی.
۳۳.
دوستی در قرآن و حدیث، عربی _ فارسی، عربی، تاجیکی.
راهنمای محبت، فارسی، عربی، هوسایی.
کیمیای عشق، فارسی، عربی.
۳۴.
رمز موفقیت در زندگی، فارسی، عربی.
۳۵. زمزم عرفان یادنامه فقید عارف حضرت آیت‌الله محمد تقی بهجت ره، فارسی.
جرعه از زمزم عرفان، فارسی.
۳۶.
سخن حج، ۴ جلد.
۳۷.
سیاست‌نامه امام علی (علیه‌السلام)، عربی _ فارسی، فارسی، انگلیسی _ عربی
۳۸.
شرح زیارت جامعه کبیره، فارسی.
۳۹.
شهادت در نهج البلاغه، فارسی.
۴۰.
شهادت‌نامه امام حسین (علیه‌السلام)، ۲ جلد، عربی _ فارسی.
گزیده شهادت‌نامه امام حسین (علیه‌السلام)، عربی، عربی _ فارسی.
۴۱.
شناخت‌نامه نماز بر پایه قرآن و حدیث، عربی _ فارسی.
۴۲.
کلید حفظ قرآن، فارسی.
۴۳.
کیمیای محبّت: یادنامه شیخ رجبعلی خیاط، فارسی، انگلیسی، بنگالی، اندونزیایی، اسپانیایی، اردو، ترکی آذری.
۴۴.
ماه خدا: پژوهشی دربارۀ ماه مبارک رمضان، ۲ جلد، عربی _ فارسی.
شهر الله فی الکتاب و السنة، عربی.
شهر الله، فولانی.
۴۵.
مراقبات ماه رمضان، فارسی، عربی، اندونزیایی.
۴۶.
مقدمه‌ای بر سیستم قضایی اسلام، فارسی.
۴۷.
نهج الذکر، ۲ جلد، عربی _ فارسی، عربی.
نهج الذکر، ۲ جلد، عربی.
منتخب نهج الذکر، عربی، عربی _ فارسی، اندونزیایی.
۴۸.
نهج الدّعا، ۲ جلد، عربی _ فارسی، عربی.
آیت الله ری‌شهری سرانجام در روز دوشنبه ۱ فروردین سال ۱۴۰۱ش برابر با ۱۸
شعبان ۱۴۴۳ق در ۷۵ سالگی در
تهران رحلت کردند
و پس از
تشییع و اقامه
نماز بر پیکر ایشان توسط
آیت الله حسینی بوشهری، در
حرم حضرت سید عبدالکریم حسنی (علیه‌السلام) به خاک سپرده شد.
متن پیام رهبر معظم انقلاب به این شرح است:
«
بسم الله الرحمن الرحیمبا تاسف فراوان، خبر رحلت عالم مجاهد جناب حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی ری‌شهری (رحمت‌الله‌علیه) را دریافت کردم.
برای کسانی که از تقوا و سلامت نفس و مجاهدت مستمر این روحانی انقلابی باخبرند، فقدان وی ضایعه‌ای تلخ و اندوهبار است. تنوع عرصه‌های مجاهدت این عالم ربانی، علمی، اخلاقی، انقلابی، سیاسی، اداری که همه با اخلاص و صفا همراه بود، از او شخصیتی کم‌نظیر پدید آورده بود.
اینجانب در طول ده‌ها سال آشنایی همواره صلاح و پرهیزگاری را در ایشان مشاهده کرده‌ام و امیدوارم این ذخیره ارزشمند موجب رحمت و مفغرت و علو درجات وی شود.
صمیمانه به فرزندان محترم و دیگر بازماندگان و همه دوستان و همکاران و شاگردان و ارادتمندان ایشان تسلیت عرض می‌کنم.
والسلام علی عباد الله الصالحین
سید علی خامنه‌ای - ۲ فروردین ۱۴۰۱.»
•
پایگاه حدیث نت، برگرفته از مقاله «زندگی‌نامه آیت الله ری شهری»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۱/۲۵. •
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «شخصیت‌شناسی محمد محمدی ری‌شهری»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۱/۲۵.
محمّد محمّدی نیک، معروف به محمّد محمّدی ری‌شهری (۱۳۲۵-۱۴۰۱ش)، از عالمان و حدیث‌پژوهان 
