• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن کثیر فرغانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


محمد بن کثیر فرغانی حاسب (زنده در ۲۴۷ق)، از منجمان و ستاره‌شناس ایرانی قرن سوم هجری قمری بود.


محمد بن کثیر فرغانی حاسب، ابن کثیر، نام وی را احمد بن محمد نیز نوشته‌اند.
[۱] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۲۲۵.
او اهل سغد، ستاره‌شناس ایرانی و معاصر مامون عباسی (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ق) بود که به امر او در تصحیح زیج بطلمیوس شرکت داشت.
[۲] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱، ص۳۰۳.
وی که از پیشتازان علم نجوم به شمار می‌رود، در بسیاری از پیش گویی‌هایش به واقعیت دست می‌یافت.

وی کتاب‌های بسیاری در علم نجوم به رشته تحریر در آورد که از آن جمله است: الفصول، اختصار المجسطی، عمل الرخامات
[۳] قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۲۱۷.    
کتاب فی اصول علم النجوم
[۴] کحاله، عمررضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ص۸۵۹.
کتاب فی الحرکات المساویه جوامع علم النجوم یا کتاب علل الافلاک یا کتاب فی جوامع علم النجوم و اصول الحرکات السماویه که سید بن طاووس از این کتاب سخن به میان آورده و آن را دارای سی فصل ذکر می‌کند،
[۵] سید بن طاووس، علی بن موسی، فرج المهموم، ص۲۰۶.    
به همین‌جهت برخی از این کتاب با عنوان کتاب الثلاثین
[۶] مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، ص۱۶۹.    
یا فصول الثلاثین
[۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۶۹.    
یاد کرده‌اند الکامل فی الاسطرلاب فی صنعة الاسطرلاب علم الهیئة جدول الفرغانی رسالة فی معرفة الاوقات التی یکون القمر فیها فوق الارض او تحتها حساب الاقالیم السبعة و الجداول.
[۸] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۲۰۰-۲۰۲.


وی تا سال ۲۴۷ق در قید حیات بود
[۹] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۲۲۵.
و از فرجام زندگی و نیز زمان مرگش اطلاعی در دست نیست.
[۱۰] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۹.    
[۱۱] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۶۸.    
[۱۲] جمعی از نویسندگان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۶۸۱.
[۱۳] تفضلی، آذر و مهین فضائلی جوان، فرهنگ بزرگان، ص۵۶۸.


۱. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۲۲۵.
۲. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱، ص۳۰۳.
۳. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۲۱۷.    
۴. ↑ کحاله، عمررضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ص۸۵۹.
۵. ↑ سید بن طاووس، علی بن موسی، فرج المهموم، ص۲۰۶.    
۶. ↑ مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، ص۱۶۹.    
۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۶۹.    
۸. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۲۰۰-۲۰۲.
۹. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۲۲۵.
۱۰. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۹.    
۱۱. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۶۸.    
۱۲. ↑ جمعی از نویسندگان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۶۸۱.
۱۳. ↑ تفضلی، آذر و مهین فضائلی جوان، فرهنگ بزرگان، ص۵۶۸.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۲۵، برگرفته از مقاله «محمد فرغانی».


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 247 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری) | منجمان ایران | منجمان قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار