• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن عیسی ماهانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: محمد بن عیسی ماهانی (رویدادهای‌تاریخ‌اسلام‌ترمانینی).

ابوعبدالله محمد بن عیسی ماهانی (حدود ۲۱۰-۲۷۵ق)، منجم، ریاضی‌دان، مهندس و از علمای قرن سوم هجری قمری بود.


ابوعبدالله محمد بن عیسی ماهانی، ریاضی‌دان، مهندس و از علمای مهم دوره خود بود.
[۱] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۳.    
ابوالقاسم قربانی در شرح‌حال وی می‌نویسد: ماهانی اهل ماهان کرمان بود و در بغداد زندگی می‌کرد و حدود ۲۱۰ق به دنیا آمد. او منجمی زبردست بود و بسیاری از دانشمندان بزرگ از جمله ابن یونس در زیج کبیر حاکمی و خیام در کتاب جبر و مقابله از ماهان نام برده‌اند. سپس می‌افزاید: وی مقدمه ارشمیدس را که در شکل چهارم از مقاله دو کتاب خود که موسوم به کره و استوانه است، تحلیل نمود و آن را براساس معادله جبری حل کرده که به معادله ماهانی شهرت دارد و ابن یونس در زیج کبیر از رصدهای او استفاده کرده است. همچنین ماهانی ۲۶ قضیه از مقاله اول اقلیدس را که بدون احتیاج داشتن به برهان خلف می‌توان آنها را ثابت کرد، تحلیل و جمع آوری کرده است.
[۲] قربانی، ابوالقاسم، زندگی نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۳۱-۴۳۲.
بروکلمان فعالیت ماهانی را در رصد کردن ستارگان، بین سال‌های ۲۳۹ق تا ۲۵۲ق می‌داند که به کسوف و خسوف و نزدیکی زمان ستارگان می‌پرداخته است.
[۳] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۱۶۹.


سال وفات او را قبل از سال ۲۶۰ق
[۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۰۷.    
تا حدود ۲۷۵ق ذکر کرده‌اند.
[۵] قربانی، ابوالقاسم، زندگی نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۳۱.


آثار او عبارت‌اند از: رسالة فی عروش الکواکب رسالة فی النسبة کتابی درباره مقاله اول اقلیدس و همچنین شرحی بر مقاله پنجم او
[۶] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۳.    
و شرح الکتاب العاشر لاقلیدس، مقاله فی معرفة السمت لایّ ساعه اردت و فی ایّ موضع اردت.
[۷] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۱۶۹.
[۸] بیهقی، علی بن زید، تاریخ الحکماء، ص۲۸۴.
[۹] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱۲، ص۱۷۶۸۹.
[۱۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱۳۸.
[۱۱] شربل، موریس، موسوعة علماء الریاضیات، ص۲۸۰.


۱. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۳.    
۲. ↑ قربانی، ابوالقاسم، زندگی نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۳۱-۴۳۲.
۳. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۱۶۹.
۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۰۷.    
۵. ↑ قربانی، ابوالقاسم، زندگی نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۳۱.
۶. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۳۳.    
۷. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۱۶۹.
۸. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ الحکماء، ص۲۸۴.
۹. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱۲، ص۱۷۶۸۹.
۱۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱۳۸.
۱۱. ↑ شربل، موریس، موسوعة علماء الریاضیات، ص۲۸۰.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۳۷، برگرفته از مقاله «محمد ماهانی».


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 275 (قمری) | ریاضی‌دانان قرن 3 (قمری) | زادگان سال 210 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری) | منجمان قرن 3 (قمری) | مهندسان قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار