• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمدتوفیق بن علی بکری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بَکری، محمد توفیق بن علی بن محمد بکری صدیقی تیمی عمری سبط آل حسن، فقیه و شاعر مصری (۱۲۸۷ـ ۱۳۵۱) بوده است.


نسب او به خلیفه ابوبکر می‌رسد؛ در قاهره تولد یافت و دانشهای دینی را از شیخ اِنبابی (شیخ الأزهر ) فراگرفت و به دریافت اجازه از وی نائل شد.
[۱] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۶، ص۶۵ـ۶۶، بیروت ۱۹۸۶.
[۲] عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۱، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.
[۳] زکی محمد مجاهد، الاعلام الشرقیة فی المائة الرابعة عشرة الهجریة، ج ۲، ص ۵۴۹، بیروت ۱۹۹۴.


ریاست مشیخه بکریه را داشت و در ۱۳۰۹ منصب نقیب الاشرافی و سرپرستی مشایخ طریقه‌های صوفیه در مصر به او تعلق گرفت و به عضویت دائمی مجلس شورای قانونگذاری و مجلس عامّه در آمد. بکری زبانهای فرانسه و ترکی را نیکو می‌دانست و به انگلیسی سخن می‌گفت؛ دو بار از اروپا دیدن کرد و با شماری از رجال آن سامان آشنا شد؛ عبدالحمید دوم عثمانی (حک: ۱۲۹۳ـ۱۳۲۷) نشان درجه یک عثمانی به او داد.
[۴] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۶، ص۶۶، بیروت ۱۹۸۶.
او با جنبش ملی مصر همکاری می‌کرد و هنگام دیدار ولیعهد انگلستان از مصر، در نامه‌ای سرگشاده خطاب به او که در جریده مؤید به چاپ رسید، مسئله مصر را مطرح کرد. بکری مردی باهوش، بدیهه گو و شیرین زبان، و مجلس وی میعادگاه ادیبان و سیاستمداران بود؛ ولی به دلیل اشتغالات سیاسی، دشمنان فراوان داشت که برضد او توطئه می‌کردند.
[۵] زکی محمد مجاهد، الاعلام الشرقیة فی المائة الرابعة عشرة الهجریة، ج ۲، ص ۵۵۰ بیروت ۱۹۹۴.


شهرت وی همچنان رو به افزایش بود تا خدیوی عباس بر او متغیر شد. بدین سبب، بکری گوشه نشینی اختیار کرد و سپس بر اثر پریشانی خیال و اختلالات دماغی یا به اجبار قدرتمندان، در یکی از بیمارستانهای بیروت بستری شد و شانزده سال در آنجا ماند. مدتی دراز پس از خلع خدیو و در پی اقدامات برخی از ادیبان ، بکری در ۱۳۴۶ به مصر بازگشت ولی همچنان دچار مشکلات روحی بود و در عزلت می‌زیست تا در زادگاه خود، قاهره، در گذشت و در آرامگاه بکریان، در جوار امام شافعی ، به خاک سپرده شد.
[۶] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۶، ص۶۶، بیروت ۱۹۸۶.
[۷] زکی محمد مجاهد، الاعلام الشرقیة فی المائة الرابعة عشرة الهجریة، ج ۲، ص ۵۴۹ ـ ۵۵۰، بیروت ۱۹۹۴.


آثار چاپی او اینهاست: أراجیز العرب؛ بیت الصدیق، زندگینامه خاندان خلیفه ابوبکر؛ بیت السادات الوفائیة، در انساب و زندگینامه وفائیه؛ المستقبل للاسلام؛ التعلیم و الارشاد، که بیشتر آن از احیاء العلوم غزالی گرفته شده است؛ فحول البلاغه، که گزیده‌ای است از آثار هشت شاعر عرب عصر عباسی در مصر؛ صهاریج اللؤلؤ، که مجموعه‌ای است از آثار ادبی به نظم و نثر . از آثار چاپ نشده اوست: تراجم بعض رجال الصوفیه، مشتمل بر ۷۶ زندگینامه؛ و کتابی درباره متنبی شاعر معروف عرب. معروفترین شعر او قصیده‌ای است خطاب به سلطان عبدالحمید عثمانی که پس از پیروزی او در جنگ یونان سروده شده است.
[۸] یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیة والمعربة، ج ۱، ستون ۵۸۱ـ۵۸۲، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
[۹] خیرالدین زرکلی، الاعلام،ج۶، ص۶۶، بیروت ۱۹۸۶.
[۱۰] عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۱، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.
[۱۱] زکی محمد مجاهد، الاعلام الشرقیة فی المائة الرابعة عشرة الهجریة، ج ۲، ص ۵۵۰ بیروت ۱۹۹۴.


(۱) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
(۲) یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیة والمعربة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
(۳) عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.
(۴) زکی محمد مجاهد، الاعلام الشرقیة فی المائة الرابعة عشرة الهجریة، بیروت ۱۹۹۴.
۱. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۶، ص۶۵ـ۶۶، بیروت ۱۹۸۶.
۲. ↑ عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۱، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.
۳. ↑ زکی محمد مجاهد، الاعلام الشرقیة فی المائة الرابعة عشرة الهجریة، ج ۲، ص ۵۴۹، بیروت ۱۹۹۴.
۴. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۶، ص۶۶، بیروت ۱۹۸۶.
۵. ↑ زکی محمد مجاهد، الاعلام الشرقیة فی المائة الرابعة عشرة الهجریة، ج ۲، ص ۵۵۰ بیروت ۱۹۹۴.
۶. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۶، ص۶۶، بیروت ۱۹۸۶.
۷. ↑ زکی محمد مجاهد، الاعلام الشرقیة فی المائة الرابعة عشرة الهجریة، ج ۲، ص ۵۴۹ ـ ۵۵۰، بیروت ۱۹۹۴.
۸. ↑ یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیة والمعربة، ج ۱، ستون ۵۸۱ـ۵۸۲، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
۹. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام،ج۶، ص۶۶، بیروت ۱۹۸۶.
۱۰. ↑ عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۱، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.
۱۱. ↑ زکی محمد مجاهد، الاعلام الشرقیة فی المائة الرابعة عشرة الهجریة، ج ۲، ص ۵۵۰ بیروت ۱۹۹۴.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «محمدتوفیق بن علی بکری»، شماره۱۲۳۴.    




جعبه ابزار