مبانی فقهی حکومت اسلامی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
« مبانى فقهى حكومت اسلامى» ترجمه‌اى از كتاب"
دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة " تأليف آيت الله
حسینعلی منتظری است كه توسط آقايان
محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری ترجمه
و تحرير شده است. چاپ اول اين كتاب در زمستان ۱۳۶۷
و توسط مؤسسه كيهان در هشت جلد صورت گرفته است.
موضوع كتاب،
فقه حكومت
و مباحث مربوط به دولت
و اختيارات
و مسئوليت‌هاى
ولی فقیه و ادله مربوط به اثبات
ولایت فقیه ميباشد. در هر جلد فهرست تفصيلى مندرجات كتاب ارائه شده است. در پايان جلد هشتم نيز فهرست‌هايى فنى از آيات، روايات، منابع
و مآخذ آمده است.
نگارنده، قصد دارد مبانى فقهى مربوط به اداره حكومت اسلامى
و شأن
و جايگاه ولايت فقيه را بررسى نمايد
و ادله اثبات حكومت
و ولايت فقيه در عصر
غیبت را تبيين كند.
مؤلف كتاب به گونه روايى
و استدلالى( عقلى
و نقلى)
و با استفاده از اصول مسلم
قرآن و سنت به تبيين مسأله ولايت فقيه
و جوانب مختلف آن پرداخته است
و ديدگاه برخى از اساطين علمى در اين زمينه را مطرح
و مورد
تجزيه و تحليل قرار مى‌دهد. از مهمترين ويژگيهاى شيوه فقهى مصنف، متأثر از استادش مرحوم
آیت‌الله العظمی بروجردی ، پرداختن به مصادر اوليه فقه
شیعه ، به عنوان اصول متلقات از معصومين عليهم السلام
و مراجعه به منابع
اهل تسنن براى مقايسه
و تطبيق است.
در ابتداى كتاب تاريخچه‌اى از مباحث
و تأليفات مربوط به
فقه حكومتى در اسلام از عصر
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تا دوران معاصر ارائه گرديده
و آثارى از فقها
و محدثان بزرگ شيعه در اين زمينه معرفى شده
و ديدگاه‌هاى آنان در زمينه ولايت فقيه
و حكومت اسلامى
و كيفيت اداره آن مورد
تحليل قرار گرفته است. سپس در ضمن مقدمه‌اى به ضرورت وجود دولت
و حكومت در اسلام
و لزوم دخالت علما
و فقها در مسائل سياسى اجتماعى جامعه اسلامى
و اهميت فقه حكومتى
و مسائل اجتماعى در اسلام پرداخته شده
و اوصاف
و شرايط حكم منتخب اسلامى از نظر عقلى بررسى گرديده است. آنگاه اصول عقلى در مسأله ولايت
و حكومت را بيان كرده
و حاكميت مطلقه خداوند بر نظام هستى،
حکم عقل بر ضرورت پيروى از راهنماى خيرخواه
و ضرورت شكرگزارى از ولى‌نعمت
و ضرورت دولت
و حكومت براى جامعه را مورد
تجزيه و تحليل قرار مى‌دهد.
در ادامه نگارنده به ثبوت ولايت به مفهوم حكومت براى رسول خدا صلى الله عليه
و آله
و ائمه معصومین علیهم السلام اشاره كرده
و دلايل قرآنى
و روايى آن را بررسى نموده است. در قسمت ديگرى از كتاب ضرورت حكومت
و لزوم آن در همه زمان‌ها از نظر اسلام مورد بحث قرار گرفته
و رابطه
نماز و حكومت،
روزه و حكومت، زكات
و حكومت، خمس
و انفال
و حكومت، حج
و حكومت، جهاد
و حكومت، قضا
و حكومت
و امر به معروف
و نهى از منكر
و حكومت بيان شده
و ادله ضرورت حكومت در همه زمان، از منظرى روايى
و قرآنى تبيين گرديده است.
در جلد دوم اين مجموعه ابتدا شرايط حاكم اسلامى براساس عقل، كتاب
و سنت بيان گرديده
و شروطى مانند: اسلام،
ایمان ،
عدالت ، فقاهت، قدرت تدبير، آلوده نبودن به رذايل اخلاقى، مرد بودن
و حلال‌زاده بودن مورد بحث
و بررسى قرار گرفته است. سپس چگونگى انعقاد
امامت و تعيين رهبرى بيان شده
و نظريههاى نصب
و انتخاب
و دلايل هريك از اين نظريه‌ها به صورت مبسوط تبيين گرديده است.
در جلد سوم، نخست محدوده ولايت
و اختيارات ولى فقيه
و وظايف حاكم اسلامى در برابر اسلام
و مردم
و وظايف مردم در برابر وى بيان شده
و سپس مسئله شورا
و مشورت در اسلام، مسئوليت رهبر
و اشراف وى بر قواى سه‌گانه
و مسأله
امر به معروف و نهی از منکر و اداره
حسبه توسط رهبر
و اجراى حدود شرعى توسط وى مورد
تجزيه و تحليل فقهى قرار گرفته است.
در جلد چهارم
آداب و احكام اداره زندان‌ها
و مشروعيت اجمالى زندان
و اختيارات ولى فقيه در زندانى كردن
و عفو مجرمان مورد ارزيابى قرار گرفته
و تاريخچه‌اى از زندان در اسلام، انگيزه‌ها
و اهداف زندان، جايگاه زندان در اجراى كيفرها
و احکام شرعى، انواع زندان، حقوق زندانيان
و روايات مربوط به زندان مورد
تجزيه و تحليل فقهى واقع شده است. احكام
استخبارات و كسب اخبار( اطلاعات)
و لزوم نهادها
و دستگاه‌ها ى خبريابى امنيتى از ديگر مندرجات اين مجلّد مى‌باشد.
در جلد پنجم برخى ديگر از شئونات ولى فقيه مانند چگونگى ثبوت هلال با حكم والى، وظايف ولى فقيه در مورد
احتکار و قيمت‌گذارى، وظايف رهبر
و كارگزاران حكومتى در برابر بيت‌المال
و وجوب رسيدگى به مجرمان جامعه اسلامى، سياست خارجى اسلام
و روش برخورد با اقليت‌هاى غيرمسلمان در اجتماع اسلامى، حقوق متقابل مردم
و رهبرى
و اخلاق كارگزاران مورد بحث
و بررسى قرار مى‌گيرد.
در جلد ششم از اين مجموعه به بحث درباره منابع مالى حكومت اسلامى پرداخته شده
و حكم منابع مالى مانند
زکات ،
خمس ،
انفال ،
غنایم جنگی و ساير اموالى كه
ولی فقیه حق تصرف
و هزينه كردن آن براى جامعه اسلامى را دارد، بررسى گرديده است.
در جلد هفتم احكام
فیء و انفال نيز كه يكى از منابع مالى دولت اسلامى است مورد كنكاش فقهى قرار گرفته است. نگارنده همچنين درباره
جزیه و خراج و احكام فقهى آن نيز
اشاره و مطالبى بيان كرده است.
در هشتمين
و آخرين جلد از اين مجموعه فقهى، احكام فقهى مربوط به
احیاء موات و ماليات‌ها به عنوان يكى ديگر از منابع مالى دولت اسلامى مطرح شده
و مباحثى در مورد مردم سالارى دينى، اشكال حكومت دينى،
مجلس خبرگان ، احزاب سياسى، راه‌هاى نظارت مردمى، حقوق مخالفان سياسى
و مسئله تفكيك قوا بيان گرديده است.
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
