قید ماده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قید ماده به قیود مربوط به
ماده امر یا
نهی اطلاق می‌شود.
قید ماده، مقابل
قید هیئت بوده و عبارت است از قیدی که مربوط به ماده امر یا نهی بوده و موجب تقیید
مکلفٌ به (
واجب یا
حرام ) می‌شود؛ به بیان دیگر، قیودی که در لسان دلیل حکم (
تکلیف ) اخذ شده است، بعضی مربوط به هیئت و بعضی مربوط به ماده می‌باشد و قیودی که مکلفٌ به (واجب یا حرام) را مقید می‌نماید، قیود ماده است، مانند: «ان جائک زید فاکرمه»، که اگر آمدن زید در وجوب اکرام وی تاثیر داشته باشد، این قید، قید هیئت می‌باشد، و اگر آمدن زید به وجوب ربطی نداشته باشد، بلکه مربوط به ماده و نفس اکرام (واجب) باشد، این قید، قید ماده به شمار می‌آید، و یا مانند «صل مع الطهارة»، که طهارت، قید واجب (نماز) است نه قید وجوب.
قید به لحاظ لزوم تحصیل یا عدم لزوم تحصیل، متفاوت است؛ قیدهای مربوط به ماده، لازم التحصیل می‌باشد، مانند: قید
طهارت برای نماز در جمله «صل مع الطهارة». اما قیود مربوط به هیئت، لازم التحصیل نمی‌باشد، مانند:
استطاعت برای
حج .
در صورت
شک در این که قید، مربوط به ماده است تا در نتیجه، لازم التحصیل باشد یا مربوط به هیئت تا تحصیل آن لازم نباشد، به
اصول عملیه رجوع می‌شود و با تمسک به
اصل برائت یا
استصحاب عدم ثبوت تکلیف، به عدم ثبوت تکلیف حکم می‌شود.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۶۲، برگرفته از مقاله «قید ماده».
