قُصور (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قُصور: (يَجْعَل لَّكَ قُصُورًا) جمع
«قصر» به معنی
«کاخ‌ها» است و به وجه تسمیه آن در پیش اشاره کردیم.
به موردی از کاربرد
قُصور در
قرآن، اشاره می‌شود:
(تَبارَكَ الَّذی إِن شاء جَعَلَ لَكَ خَيْرًا مِّن ذَلِكَ جَنّاتٍ تَجْری مِن تَحْتِها الْأَنْهارُ وَ يَجْعَل لَّكَ قُصُورًا) (زوال‌ناپذير و پربركت است خدايى كه اگر بخواهد براى تو بهتر از اينها قرار مى‌دهد: باغ‌هايى كه نهرها از پاى درختانش جارى است، (و اگر بخواهد) براى تو كاخ‌هايى مجلّل قرار مى‌دهد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
اشاره به من ذلك به پيشنهاد آخرى و يا به همه پيشنهادهايى كه از گنج و از باغ كردند مى‌باشد كلمه
قصور جمع
قصر است، كه به معناى خانه‌اى است داراى پى ريزى محكم و بنايى بلند، و اگر كلمه مذكور را نكره آورد، براى دلالت به تعظيم و تفخيم بود. و اين
آیه به منزله جوابى است از طعنى كه به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) زدند، و از توقعاتى كه كردند، كه يا بايد فرشته‌اى بر او نازل شود، يا گنجى و يا باغى داشته باشد.
آیه مورد بحث در پاسخ ایرادهای
کفار به
رسالت شخص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است. آنها چند ایراد واهی به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) داشتند که مرحله به مرحله از گفتار خود عقب‌نشینی کردند.
نخست معتقد بودند اصلا او باید
فرشته باشد و نباید غذا بخورد و در بازارها راه برود و یا اگر پیامبر خداست باید گنجی از آسمان به سوی او انداخته شود تا دلیل بر این باشد که او مورد توجه خداست و در آخرین مرحله گفتند به فرض که هیچ‌یک از اینها را نداشته باشد لااقل باید آدم فقیری نباشد، او باید دارای باغ و
قصر باشد که از آن زندگی خود را تامین کند، امّا متاسفانه او فاقد همه اینهاست و باز هم می‌گوید پیغمبرم!
خداوند به عنوان تحقیر سخنان آنها، روی سخن را به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کرده، می‌گوید:«بزرگ و پربرکت است خدایی که اگر بخواهد برای تو بهتر از آنچه اینها می‌گویند قرار می‌دهد، باغ‌هایی که از زیر درختانش نهرها جاری باشد و نیز اگر بخواهد برای تو
قصرهای مجللی قرار می‌دهد»
(وَ یَجْعَلْ لَکَ قُصُوراً) مگر باغ‌ها و
قصرهای دیگران را چه کسی جز خدا به آنها داده است؟ اصولا چه کسی این‌همه
نعمت و زیبایی را در این عالم آفریده است؟ آیا برای چنین خداوند قادری ممکن نیست که بهتر از اینها را در اختیار تو بگذارد؟ ولی او هرگز نمی‌خواهد مردم شخصیت تو را در مال و ثروت و
قصر و باغ بدانند و از ارزش‌های واقعی غافل شوند و الّا خدا می‌تواند باغ‌ها و
قصرها برای تو قرار دهد، امّا هدف از
بعثت و رسالت تو چیز دیگری است. توجه به این نکته نیز لازم است که بعضی گفته‌اند منظور از باغ و
قصر، باغ و
قصر آخرت است، ولی این
تفسیر به هیچ وجه با ظاهر آیه سازگار نیست.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قُصور»، ج۳، ص۶۸۷-۶۸۸.
