قَابَ قَوْسَیْن (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَابَ قَوْسَیْن:
(قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنی) قاب به معنى «اندازه» است و
قوس به معنى «كمان» ، بنابراين «
قاب قوسين» يعنى به «مقدار طول دو كمان» (كمان يكى از سلاح‌هاى قديم براى تيراندازى بوده است). بعضى «
قوس» را از ماده «قياس» و به معنى «مقياس» دانسته‌اند و چون مقياس عرب اندازه ذراع (فاصل نوک انگشتان تا آرنج) بوده، بنابراين
قاب قوسين به معنى دو ذراع مى‌شود. در بعضى از كتب لغت «
قاب» به معنى ديگرى ذكر شده و آن فاصله ميان محلى از كمان كه به دست مى‌گرفتند تا نوک برگشته كمان (كمان‌ها به صورت
قوسى شكل بود كه دو انتهاى آن برگشته بود). بنابراين «
قاب قوسين» به معنى مجموعه انحناى كمان مى‌شود و تعبير از آن كنايه از نهايت نزديكى و بيان شدت قرب است وگرنه او با بندگانش فاصله مكانى ندارد تا با «
قوس» و «ذراع» سنجيده شود.
به موردی از کاربرد
قَابَ قَوْسَیْن در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى) (تا آن‌كه فاصله او با جبرئيل به اندازه فاصله دو
قوس كمان يا كمتر بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
در
مجمع البیان مى‌گويد: كلمه
قاب و كلمه قيب مانند كلمه قاد و قيد به معناى مقدار هر چيز است و كلمه
قوس به معناى كمان است كه در تيراندازى استعمال مى‌شود، البته اين كلمه (به طورى كه گفته‌اند.)
در لغت اهل حجاز بر ذراع اطلاق مى‌شود و معناى جمله اين است كه دورى او به‌قدر دو
قوس و يا به‌قدر دو ذراع و يا كمتر از آن بود. بعضى
هم گفته‌اند: كلمه
قاب به معناى فاصله ميان دستگيره كمان و زه آن است، پس در كلام قلب شده، معناى اصلى آن دو
قاب قوس بوده. بعضى
ديگر به اين سخن اعتراض كرده‌اند كه: دو
قاب قوس و
قاب دو
قوس فرقى با هم ندارند، هر دو به يک معنا هستند، پس ديگر جهت ندارد بگوييم قلب شده.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قَابَ قَوْسَیْن»، ج۳، ص۷۷۴.
