قطر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امیرنشین قطر شبه جزیره‌ای یکی از شیخ نشین‌های حاشیه جنوبی
خلیج فارس و از
کشورهای اسلامی می‌باشد.
امیرنشین قطر شبه جزیره‌ای است که از سمت جنوب به خاک اصلی
شبه جزیره عربستان متصل بوده و از سمت شمال در داخل
خلیج فارس پیش روی کرده است. مساحت این کشور معادل کیلومتر مربع و جمعیت آن حدود نهصد هزار نفر است. پایتخت آن شهر دوحه و واحد پول ریال قطری است.
قطر به سبب جمعیت و وسعت کم از عمق استراتژیک برخوردار نیست اما به دلایلی چون برخورداری از ذخایر قابل توجه گاز، قرار گرفتن در قلب منطه خلیج فارس و امکان دسترسی آسان به دو طرف خلیج فارس، همسایگی با
عربستان و نزدیکی با ایران و به دلیل قرار گرفتن در مرکز خلیج فارس که این کشور را به مکان مناسبی جهت استقرار نیروهای نظامی خارجی و نیروهای نظامی مشترک شورای همکاری خلیج فارس تبدیل کرده است، از اهمیت استراتژیک برخوردار است.
در حال حاضر خاندان «آل ثانی» بر این کشور حکمرانی می‌کنند و پیش از آنان خاندان «آل خلیفه» حکمرانان قطر بودند. قطر در سال به قلمرو
امپراتوری عثمانی ضمیمه شد اما در سال میلادی که خاندان آل ثانی در این سرزمین روی کار آمدند، انگلیسی‌ها بر این سرزمین تسلط یافتند. خاندان آل ثانی در سال قراردادی را با انگلیسی‌ها امضاء کردند که این
سرزمین را کاملا در سلطه انگلیسی‌ها قرار داد. با تصمیم انگلستان در سال مبنی بر خارج کردن نیروهای خود از خلیج فارس و شرق کانال سوئز، قطر خواستار
اتحاد با
بحرین و
امارات عربی متحده شد. اما این مذاکرات به جایی نرسید و سرانجام قطر در سال اعلام استقلال کرد.
رژیم سیاسی این کشور سنتی و موروثی است و امیر با تصمیم و اجماع بزرگان خاندان سلطنتی انتخاب می‌شود. امیر، رئیس کشور و
حکومت است و بر تمامی قوا ریاست و نظارت دارد. از سوی دیگر، شورای مشورتی (مجلس) بر هیات وزیران نظارت می‌کند و هیات وزیران در برابر امیر مسئول و پاسخگو است. امیر بر ساختار قضایی کشور نیز نظارت کامل دارد. انتخاب نخست وزیر، عزل و نصب تمامی عضو شورای مشورتی و اعضای هیات وزیران، عزل و نصب فرماندهان عالی نظامی و مقامات عالی قضایی، صدور فرمان‌ها و امضاء تمام معاهدات نیز به عهده امیر است. بدین ترتیب به نظر می‌رسد ساختار حکومتی قطر بر پایه ی اختلاط قوا استوار باشد.
تا پیش از روی کار آمدن امیر فعلی در سال، در قطر انتخابات عمومی وجود نداشت و تشکیل
احزاب سیاسی و
اتحادیه‌های کارگری نیز ممنوع بود. بدین ترتیب در کنار اختلاط قوا می‌توان از نوعی
دیکتاتوری قبیلگی و سنتی نیز نام برد. اگر چه با روی کار آمدن امیر فعلی «شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی» فارغ التحصیل دانشکده نظامی انگلستان که با
کودتای آرام، پدرش را بر کنار کرده و خود به قدرت رسیده است، برخی اقدامات محدود برای ایجاد اصلاحات ساختاری در قطر انجام گرفته است. به عنوان مثال می‌توان از تدوین قانون اساسی جدید نام برد که در آن برگزاری انتخابات شورای مرکزی شهرداری‌ها، دادن حق رای به
زنان، ایجاد شورای مشورتی (مجلس) انتصابی توسط امیر و کاهش
سانسور در رسانه‌ها تاکید شده است.
قطر همانند سایر شیخ نشین‌های خلیج فارس که پس از استقلال تحت سلطه انگلستان بودند، پس از استقلال نیز روابط خود را کماکان حفظ کرد. روابط نزدیکی با قدرت‌های بزرگ به ویژه آمریکا دارد. خصوصا پس از حمله عراق به کویت قطر به آمریکا بسیار نزدیک شد تا جایی که با امضاء موافقت نامه ی همکاری دفاعی میان دو کشور، آمریکا امکان دسترسی به پایگاه‌های نظامی قطر را پیدا کرد. در این
توافق نامه هم چنین موضوع استقرار نیروهای نظامی آمریکا و اجرای مانورهای مشترک نظامی مطرح شده است. سرانجام پس از حمله آمریکا به عراق در سال و درخواست عربستان از آمریکا برای خارج کردن نیروها و پایگاه‌های نظامی اش از خاک این کشور، قطر به مرکز اصلی فرماندهی و استقرار نیروهای نظامی آمریکا در منطقه تبدیل شد.
قطر با عربستان دارای اختلافات مرزی شدید هستند و قطر همواره نگران رفتارهای خصمانه عربستان نسبت به تمامیت ارضی خویش است. در جدیدترین مورد، عربستان در سال منطقه وسیعی را در جنوب شرقی قطر به تصرف خود در آورده است و بدین ترتیب ضمن دست یابی به سواحل خلیج فارس در شرق قطر، موفق شده است ارتباط زمینی قطر را با
امارات عربی متحده قطع و این کشور را در محاصره خود آورد.
روابط سیاسی ایران و قطر به سال‌های پیش از استقلال این کشور باز می‌گردد. یک ماه پس از اعلام استقلال قطر،
ایران این کشور را به رسمیت شناخت و سفارت دو کشور افتتاح شد. قطر پس از پیروزی
انقلاب اسلامی، ضمن ارسال پیام تبریکی برای
امام خمینی رحمة‌الله‌علیه، جمهوری اسلامی را به رسمیت شناخت.
اما رفتارهای بعدی قطر از جمله اعطای کمک‌های مالی به
عراق در زمان جنگ علیه ایران در قالب شورا ی همکاری خلیج فارس و تحت فشار عربستان (علی رغم موضع سیاسی تقریبا بی طرفانه قطر) و هم چنین حمایت از ادعاهای
امارات در قبال جزایر سه گانه ی ایرانی، رشته‌های اعتماد میان ایران و قطر را سست نمود. با حمله عراق به کویت، قطر دوباره به سمت ایران متمایل شد و نخستین دولت منطقه بود که خواستار اجرای مجدد قرار دارد الجزایر میان ایران و عراق شد. ایران و قطر هم چنین دارای منابع مشترک گاز در خلیج فارس خصوصا در حوزه پارس جنوبی هستند و در این میان قطر پیش تر و بیش تر از ایران به برداشت و صدور گاز این منابع مشترک اقدام نموده است.
نرم افزار کتابخانه جامع حج، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
