• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قضیه‌ شرطیه متصله

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


قضیه شرطیه متصله، به‌معنای قضیه شرطیه دالّ بر ثبوت یا سلب اتصال بین مقدّم و تالی است.


قضیه شرطیه، دارای دو قسم اصلی است: شرطیه متصله و شرطیه منفصله.
[۱] سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۴۰.    
[۲] مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۱۵۵.    


در قضیه شرطیه متصله حکم می‌شود به ثبوت یا نفی اتصال و پیوستگی و ملازمه دو نسبت. به عبارت دیگر قضیه شرطیه متصله، قضیه‌ای است که در آن حکم شده است به ثبوت یا سلب نسبتی به فرض ثبوت یا سلب نسبتی دیگر، مثل: "هر گاه جسم حرارت ببیند منبسط می‌شود".
[۳] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۲۵۶.    
[۴] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۶۹.    
[۵] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۴۰.    


شرطیه متصله را "وضعیه" نیز می‌نامند زیرا وضع، به معنای نهادن یا وجود چیزی است، و چون در متصله حکم به وجود چیزی با فرض وجود شئ دیگر، یعنی عدم انفکاک جزء دوم (تالی) از جزء اول (مقدّم) می‌شود، از این جهت "وضعیه" نامیده شده است.

قضیه شرطیه متصله، به لحاظ‌های مختلف قابل انقسام است:
۱. به لحاظ کمیت: اگر حکم به اتصال مقدم و تالی، شامل همه شرایط و حالات باشد آن را "قضیه متصله کلّیه" می‌گویند مثل: "کلما کانت الشمس طالعة فالنهار موجود". و اما اگر اختصاص به شرایط و حالات یا زمان‌های خاص داشته باشد آن را "قضیه متصله جزئیه" گویند، مانند: "قد یکون اذا کانت الشمس طالعة کان النهار موجوداً".
۲. به لحاظ کیفیت: اگر حکم به ثبوت اتصال بین مقدم و تالی شود آن را "شرطیه متصله موجبه" می‌گویند مانند: "ان کان زید انسانا فهو حیوان". و اما اگر حکم به سلب و نفی اتصال بین مقدّم و تالی شود آن را "شرطیه متصله سالبه" گویند مثل: "چنین نیست که اگر دیانت در جامعه نباشد، رذایل اخلاقی شایع نشود".
۳. به لحاظ مطابقت و عدم مطابقت با واقع: اگر مفاد قضیه مطابق واقع بود "قضیه متصله صادقه" است مانند: "اگر کسی در آب نباشد غرق نمی‌شود". و اگر مطابق با واقع نبود "قضیه متصله کاذبه" خواهد بود مثل: "اگر کسی در آب نباشد غرق می‌شود".
[۶] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۴۵.
[۷] جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۷۸.
[۸] ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۱۵۲.
[۹] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸۴.
[۱۰] ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۸۶.
[۱۱] شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۱۸.
[۱۲] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۸۸-۸۹.
[۱۳] گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۱۰۹.


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات.
• ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق.
• ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة.
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق.
• سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.    
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

۱. ↑ سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۴۰.    
۲. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۱۵۵.    
۳. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۲۵۶.    
۴. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۶۹.    
۵. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۴۰.    
۶. ↑ فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۴۵.
۷. ↑ جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۷۸.
۸. ↑ ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۱۵۲.
۹. ↑ قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸۴.
۱۰. ↑ ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۸۶.
۱۱. ↑ شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۱۸.
۱۲. ↑ خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۸۸-۸۹.
۱۳. ↑ گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۱۰۹.


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قضیه شرطیه متصله»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۲۰.    




جعبه ابزار