قسم به نوشتن (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نوشتن به معناى ضميمه كردن بعضى از حروف بر بعضى ديگر در خط،
کتابت كردن،
اندیشه و مطلبى را به وسيله
مداد يا
قلم بر روى
کاغذ آوردن
است. «
كتاب» به معناى
نوشتن است و آن دفترى است كه مطالبى در آن ضبط گردد.
در این مقاله آیات مرتبط با قسم به نوشتن معرفی می‌شوند.
قسم خداوند به قلم و
نویسندگی:
ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ.
احتمال دارد كلمه «ما» در «مايسطرون» مصدريه باشد به تقدير «و سطرهم» به معناى
كتابت و نويسندگى و احتمال دارد موصوله باشد به معناى آنچه مى‌نويسند كه همان
مكتوب و نوشتار است برداشت براساس احتمال اول است.
قسم خداوند به
کتاب نوشته شده (
تورات):
وَ
كِتابٍ مَسْطُورٍ .
از كلبى نقل شده است كه مقصود از
كتاب تورات است.
قسم خداوند به
كتاب نوشته شده، براى
ملائکه در
آسمان:
وَ
كِتابٍ مَسْطُورٍ .
كتاب مسطور،
كتابى است كه خداوند آن را براى ملائكه خود در آسمان نوشته است تا در آن حوادث گذشته و آينده را بنگرند.
قسم به
نامه اعمال (نوشته شده) انسانها:
وَ
كِتابٍ مَسْطُورٍ .
از فراء نقل شده است: مقصود از «
كتاب مسطور» «صحائف اعمال» انسانها است كه در
قیامت به آنها داده مى‌شود. عده‌اى آن را با
دست راست خود مى‌گيرند و برخى با
دست چپ.
قسم خداوند به
قرآن، مورد نگارش
مؤمنان:
وَ
كِتابٍ مَسْطُورٍ .
برخى گفته‌اند: مقصود از
كتاب مسطور، قرآنى است كه مؤمنان آن را مى‌نويسند.
سوگند خداوند به قلم و نوشته‌ها:
ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ.
«ما» در جمله «وما يسطرون» مصدريه است و مراد نوشته است. خداوند از اين جهت سوگند مذكور را ياد كرده كه قلم و نوشته از عظيم‌ترين
نعمتهای الهی است كه خداى متعال بشر را به آن
هدایت كرده است.
امام خمینی با استناد به آیه
(ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ) قلم را همان عقل اول و نخستین مخلوق الهی می‌داند. وجه تسمیه قلم از آن روست که علم الهی به واسطه آن در الواح نقش می‌بندد. ایشان معتقد است آنچه در این آیه مذکور تعبیر به «ن» و «قلم» شده است عقل اول و یک صنف ملائکه الهی‌اند که دارای
مقام هیمان می‌باشند که اصلاً نظر به عالم وجود ندارند و نمی‌دانند که خداوند عالم را خلق کرده است و کلمه «ن» در این آیه مذکور اشاره به این ملائکه دارد.
ایشان با استناد به کلام استاد خود
آیت‌الله شاه آبادی، کلمه «ن» را ملائکه و عقولی می‌داند که مستغرق ذات حق‌اند و این نیم‌دایره «ن» در این آیه دلالت بر تحیر این ملائکه حول نقطه مرکزی می‌باشد.
امام خمینی یکی از مراتب علم الهی را قلم اعلی می‌داند
که همان عقل اول است که بدون واسطه به نفس کلی و با واسطه عقول مادون خود به افلاک فیض می‌رساند.
قلم اعلی همه موجودات را به نحو بسیط در خود دارد. با ایجاد این عقل و قلم، تمام موجودات
قیومیت پیدا کرده و به اسم قیومیت حق قائم می‌شوند؛ بنابراین با صدور
عالم عقل و قلم اعلی تمام کائنات صادر می‌گردند چنانچه در روایات آمده
«جَفَّ القَلَمُ بِما هُوَ کائِنٌ اِلی یَومِ‌الدّین» با خلق قلم تمام عالم خلق می‌شود.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۵۷۰، برگرفته از مقاله «قسم به نوشتن». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
