قرائت حفص
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در ابتدا که اعراب گذاری و نقطه گذاری نشده بود، چون عرب داراى لهجه هاى خاصى بود در شيوه قرائت ، تجويد، و نوشتن بعضى از كلمات به جهت روايت هاى گوناگونى كه از پيامبر نقل شده بود، اختلاف هايى پيش آمد.در این میان هفت نفر از قراء به عنوان افرادی متخصص و ماهر در امر قرائت شهرت یافتند که به
قرا سبعه مشهور شدند و هر کدام از این قراء دارای دو راوی هستند که جمعا چهارده روایت را از قران نقل کرده اند.
یگانه قرائتی كه دارای سندی صحیح و با پشتوانه جمهور مسلمین استحكام یافته، قرائت حفص است این قرائت در طی قرون پی درپی تا امروز هم واره میان
مسلمانان متداول بوده و هست و تداول آن به چند سبب برمی گردد:
۱. سبب اول، همان است كه قبلا به آن اشاره شد در واقع، قرائت حفص همان قرائت عامه مسلمانان است، زیرا حفص و استاد او
عاصم شدیدا به آن چه كه با قرائت عامه و روایت صحیح و متواتر میان مسلمانان موافق بود، پای بند بودند این قرائت را عاصم از شیخ خود
ابوعبدالرحمان سلمی و او از امام «امیرالمؤمنین» اخذكرده است و
علی (ع) به هیچ قرائتی جز آن چه با نص اصلی وحی كه میان مسلمانان از
پیامبر(ص) متواتر بوده، قرائت نمی كرده است این قرائت را عاصم به شاگرد خود حفص آموخته است ازاین رو در تمامی ادوار تاریخ مورد اعتماد مسلمانان قرارگرفت و این اعتماد عمومی صرفا از این جهت بوده است كه با نص اصلی و قرائت متداول توافق و تطابق داشته است نسبت این قرائت نیز به حفص، به این معنانیست كه این قرائت مبتنی بر اجتهاد حفص است، بلكه این یك نسبت رمزی است برای تشخیص این قرائت و قبول قرائت حفص، به معنا قبول قرائتی است كه حفص اختیار كرده و پذیرفته است، زیرا این قرائت از روز نخست بین مسلمانان متواتر ومتداول بوده است.
۲. عاصم در بین قرا، معروف به خصوصیات و خصلت هایی ممتاز بوده كه شخصیتی قابل توجه به او بخشیده است وی ضابطی بی نهایت استوار و در اخذقرآن از دیگران بسیار محتاط بوده است، لذا قرائت را از كسی غیر از ابوعبدالرحمان سلمی كه از علی (ع) فرا گرفته بود، اخذ نمی كرد و آن را بر
زربن حبیش كه قرائت را از
ابن مسعود آموخته بود، عرضه می كرد.
ابن عیاش می گوید: «عاصم به من گفت: هیچ كس جز ابوعبدالرحمان، حرفی ازقرآن را برای من قرائت نكرد و من هر وقت كه از پیش وی باز می گشتم، مسموعات خود را درباره قرآن به زربن حبیش عرضه می كردم ابوعبدالرحمان نیز قرائت را ازعلی (ع) و زربن حبیش از عبداللّه بن مسعود، اخذ كرده بودند»
از این جهت است كه به تعبیر
ابن خلكان: «عاصم در قرائت، یگانه مورد عنایت و توجه بوده است»
به این ترتیب، در تمام دوره های تاریخ، قرائت عاصم قرائتی بوده كه بر همه قرائت ها ترجیح داشته و بین عامه مسلمانان رواج داشته و همگان بدان توجه داشته اند قاسم بن احمد خیاط (متوفای ۲۹۲) كه از افراد حاذق و موردوثوق بود، در قرائت عاصم، امام به شمار می آید و از این جهت مردم اتفاق برآن داشتند تا قرائت او را بر دیگر قرائت ها ترجیح دهند.
در ابتدای قرن چهارم، در جلسه قرائت
ابن مجاهد قاری بغداد، پانزده تن متخصص قرائت عاصم وجود داشته است و
ابن مجاهد تنها قرائت عاصم را به آنان تعلیم می داد
– نفطویه، ابراهیم بن محمد (متوفای ۳۲۳) كه پنچاه سال آموزش قرائت را به عهده داشت، هروقت كه جلسه خود را آغاز می كرد، قرآن را به قرائت عاصم می خواند و پس از آن به قرائت های دیگر می پرداخت.
–امام
احمدبن حنبل نیز قرائت عاصم را بر دیگر قرائت ها ترجیح می داد، زیرامردم كوفه كه اهل علم و فضیلت بودند، قرائت عاصم را پذیرفته بودند
همان طور كه
ذهبی نقل كرده است: «احمدبن حنبل گفته است: عاصم مورد وثوق بود و من قرائت او را اختیار كرده ام».
لذا تمام ائمه قرائت كوشش كرده اند تا اسناد قرائت خود را به عاصم به روایت حفص به خصوص متصل كنند امام شمس الدین ذهبی می گوید: «بالاترین چیزی كه برای ما به وقوع پیوست به دست آوردن قرائت قرآن عظیم از طریق عاصم است» اوسپس اسناد خود را متصلا تا حفص نقل می كند كه او از عاصم و عاصم ازابوعبدالرحمان سلمی و وی از علی (ع) و از زربن حبیش و او از
ابن مسعود گرفته و این دو (علی و
ابن مسعود) آن را از پیامبر(ص) اخذ كرده و پیامبر(ص) نیز به واسطه جبرئیل از خداوند گرفته است.
ازاین رو، هم واره بزرگان و شاخص های فقهای امامیه، قرائت عاصم به روایت حفص را ترجیح داده و برگزیده اند، زیرا آن را یگانه قرائت برتر و مطابق با لهجه فصیح قریش كه قرآن بر وفق آن نازل گشته می دانستند كه عرب و مسلمانان برآن توافق دارند.
–دانش مند بزرگ و مجاهد ابوالحسن ثابت بن اسلم حلبی، از شاگردان برجسته تقی الدین ابوالصلاح حلبی و جانشین او در آن دیار، كه حدود سال (۴۶۰) به درجه رفیع شهادت نائل گشت، كتابی ارزنده در ترجیح و توجیه قرائت عاصم نگاشته وروشن ساخته كه قرائت او همان قرائت قریش است.
–نیز ابوجعفر رشید الدین محمد بن علی بن شهر آشوب (متوفای ۵۸۸) در كتاب پر ارج خود
«المناقب» گوید: «عاصم قرائت را از ابوعبدالرحمان سلمی فراگرفته، كه او نیز قرائت تمامی قرآن را از علی امیرمؤمنان (ع) دریافت نموده و اضافه می كندفصیح ترین قرائات، قرائت عاصم است، زیرا از ریشه آن فراگرفته و هر آن چه دیگران كج رفته اند، او راه استوار را انتخاب نموده است».
–هم چنین فقیه گران مایه ابومنصور جمال الدین حسن بن یوسف،
ابن مطهر علا مه حلی (متوفای ۷۶۲) در كتاب «المنتهی» گوید: «بهترین قرائت ها نزد من قرائت عاصم است».
سایت اندیشه قم
