قرآن ساخت شکنی و بازگشت نشانه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«قرآن: ساخت شکنی و بازگشت نشانه» نوشته آقای
عامر قیطوری و به
زبان فارسی است.
نویسنده در این کتاب به تشریح پیوند زیبای نشانه و ساخت شکنی در
قرآن کریم می‌پردازد. «ساخت شکنی» طرحی است که از جانب «
ژاک دریدا» ارائه شده و به منزله پلی است که
فلسفه را به زبان شناسی و
ادبیات و زمینه‌های دیگر انسانی و علمی مرتبط می‌سازد. آنچه این زمینه‌های مختلف را تحت عنوان «ساخت شکنی» یا «نوشتارشناسی» به یکدیگر پیوند می‌دهد، زبان به منزله نظامی رابطه‌ای از نشانه هاست که بر «تفاوت» بنا شده است.
دریدا با طرح «ساخت شکنی» و ضدیت با مفهوم «
نشانه » تفکر متافیزیکی را با «دیگر» خود مواجه ساخت. بدین لحاظ می‌توان ساخت شکنی را غیردینی دانست.
اما از سویی، این ساخت شکنی، متون کلیدی تفکر بنیان ستیز را نیز با «دیگر» خود یعنی
دین ، روبه رو می‌سازد. پذیرش این حقیقت که ساخت شکنی به دین راه
دارد بدان جا رهنمون می‌سازد که رابطه ذاتی میان ساخت شکنی و نفی نشانه را انکار کنیم. به اعتقاد نویسنده، ساخت شکنی
دریدا هیچ گونه ملازمه‌ای با حذف معنا و نشانه
ندارد و این نظریه هرچند گاه ایده‌ای غیردینی و حتی الحادی معرفی شده، اما این
حقیقت را نمی‌توان نادیده انگاشت که
آشکار شدن قابلیت‌های متن آسمانی در گرو به کار گرفتن چنین نظریه‌ای است. نمونه جمع بین ساخت شکنی و توجه به معنا و نشانه را می‌توان در قرآن کریم مشاهده کرد. به اعتقاد نویسنده، طرح ساخت شکنی
دریدا، خواسته یا ناخواسته، متن را به سوی نظریه‌ای توحیدی سوق داده است هرچند از جهات بسیاری نیز با اندیشه توحیدی تفاوت
دارد.
کتاب مشتمل بر سخن ناشر، پیشگفتار و مقدمه‌ای از نویسنده و پنج فصل می‌باشد: مقدمه، بافت فکری‌ای را معرفی می‌کند که به پیدایش این شیوه توجه به متن و محوری شدن زبان انجامید و نیز دلایل و ضرورت انجام این مطالعه را بازگو می‌کند. عناوین فصول کتاب عبارتند از: فصل نخست: «نشانه‌ها و دو مفهوم کلی ارتباط» در این فصل دو مفهوم «ارتباط» مطرح می‌شود که نمایانگر دو دیدگاه متباین در تفکر
غرب است. فصل دوم: «
دریدا و ساخت شکنی» ساخت شکنی را به اختصار معرفی می‌کند. فصل سوم: «قرآن به منزله نوشتار»
وحی را به منزله نوشتاری که بر تمامی قیود زبان عرفی غلبه کرده مورد توجه قرار می‌دهد. فصل چهارم: «قرآن به منزله گفتار» فصل پنجم: «نوشتار و یگانگی». در پایان هم کتاب نامه فارسی و کتاب نامه انگلیسی و نیز نمایه و واژه نامه فارسی- انگلیسی و انگلیسی- فارسی کتاب درج شده است.
نویسنده کتاب آقای دکتر عامر قیطوری، دکترای زبان شناسی از
دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی دانشگاه رازی
کرمانشاه است. این کتاب در قطع رقعی با جلد شومیز در ۱۸۳ صفحه نخستین بار در
سال ۱۳۸۲ شمسی از سوی انتشارات «کتاب طه» تهران به چاپ رسیده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
