• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قاعده لامیراثَ لِلقاتِل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: قاعده لامیراثَ لِلقاتِل
مقالات مرتبط: ارث، قتل.


قاعدۀ لامیراثَ لِلقاتِل از قواعد فقهی به معنای اینکه قاتل در صورتی که از طبقۀ ارث‌بران باشد، از مقتول ارث نمی‌برد.
این قاعده برگرفته از روایتی از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است.
[۱] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۶، ص۳۰.    
برخی فقها در کتب قواعد فقهی از آن سخن گفته‌اند،
[۲] مصطفوی، سیدمحمدکاظم، مائة قاعدة فقهیه، ص۲۵۴.    
لیکن دیگران به عنوان قاعده از آن یاد نکرده‌اند، هرچند در باب ارث به مضمون آن عمل کرده‌اند.


چنانچه قاتل از خویشان مقتول و از طبقۀ ارث‌بران او باشد، به سبب ارتکاب قتل، از ارث بردن محروم می‌شود، بنابراین، اگر پدری فرزند خود را بکشد، از او ارث نمی‌برد.
[۳] مصطفوی، سیدمحمدکاظم، مائة قاعدة فقهیه، ص۲۵۴.    

حکم یاد شده در قتل عمدی که به ناحق صورت گرفته، اتفاقی است، اما اگر قتل به جهت قصاص باشد، ارث ثابت است. قتل خطایی محل اختلاف است.
گروهی مطلقا قتل خطا را مانع ارث نمی‌دانند.
[۴] شیخ مفید، المقنعه، ص۷۰۳.    
[۵] ابویعلی دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز، المراسم العلویة، ص۲۲۰.    
[۶] شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۱۳، ص۳۶.    
[۷] فیض کاشانی، محمدمحسن، مفاتیح الشرائع، ج۳، ص۳۱۴.    
[۸] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۹، ص۳۶.    
جمعی دیگر بر این نظراند که قاتل تنها از دیه که توسط عاقله پرداخت می‌شود، ارث نمی‌برد، اما از سایر اموال مقتول ارث می‌برد.
[۹] شیخ طوسی، النهایه، ص۶۷۲.    
[۱۰] قاضی ابن براج، عبدالعزیز بن برّاج، المهذب، ج۲، ص۱۶۲.    
[۱۱] ابن حمزه‌ طوسی، محمد بن علی، الوسیلة، ص۳۹۶.    
[۱۲] علامه حلی، قواعد الاحکام، ج۳، ص۳۴۶.    
[۱۳] شهید ثانی، الروضة البهیه، ج۸، ص۳۲.    
از برخی قدما عدم ثبوت ارث مطلقا نقل شده است.
[۱۴] علامه حلی، مختلف الشیعه، ج۹، ص۶۵-۶۶.    
[۱۵] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۷، ص۱۴۲.    
بنا بر این قول، قاتل حتی در قتل خطایی نیز هیچ مالی را از مقتول به ارث نمی‌برد.
مشهور، قول دوم است. بر این قول ادعای اجماع نیز شده است.
[۱۶] طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ج۱۲، ص۴۶۴.    
[۱۷] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۹، ص۳۷.    


بر حجّیت و اعتبار قاعده به روایات وارد شده در این خصوص و نیز اجماع استدلال کرده‌اند.
[۱۸] مصطفوی، سیدمحمدکاظم، مائة قاعدة فقهیه، ص۲۵۴.    


۱. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۶، ص۳۰.    
۲. ↑ مصطفوی، سیدمحمدکاظم، مائة قاعدة فقهیه، ص۲۵۴.    
۳. ↑ مصطفوی، سیدمحمدکاظم، مائة قاعدة فقهیه، ص۲۵۴.    
۴. ↑ شیخ مفید، المقنعه، ص۷۰۳.    
۵. ↑ ابویعلی دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز، المراسم العلویة، ص۲۲۰.    
۶. ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۱۳، ص۳۶.    
۷. ↑ فیض کاشانی، محمدمحسن، مفاتیح الشرائع، ج۳، ص۳۱۴.    
۸. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۹، ص۳۶.    
۹. ↑ شیخ طوسی، النهایه، ص۶۷۲.    
۱۰. ↑ قاضی ابن براج، عبدالعزیز بن برّاج، المهذب، ج۲، ص۱۶۲.    
۱۱. ↑ ابن حمزه‌ طوسی، محمد بن علی، الوسیلة، ص۳۹۶.    
۱۲. ↑ علامه حلی، قواعد الاحکام، ج۳، ص۳۴۶.    
۱۳. ↑ شهید ثانی، الروضة البهیه، ج۸، ص۳۲.    
۱۴. ↑ علامه حلی، مختلف الشیعه، ج۹، ص۶۵-۶۶.    
۱۵. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۷، ص۱۴۲.    
۱۶. ↑ طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ج۱۲، ص۴۶۴.    
۱۷. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۹، ص۳۷.    
۱۸. ↑ مصطفوی، سیدمحمدکاظم، مائة قاعدة فقهیه، ص۲۵۴.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۳۷۶.    


رده‌های این صفحه : ارث | قواعد فقهی
جعبه ابزار