• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قارب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





قارِب (به کسر راء) از واژگان نهج البلاغه به معنای کسی که در شب در پی آب است، به قولی آن کسی است که در پی آب می‌رود و میان او و آب یک شب فاصله دارد است. حضرت علی (علیه‌السلام) در شعر و بعد از ضربت خوردن و ... از این واژه استفاده نموده است.



قارِب به معنای کسی که در شب در پی آب است، به قولی آن کسی است که در پی آب می‌رود و میان او و آب یک شب فاصله دارد، در لغت آمده: «القرب (مثل شرف): طلب الماء لیلا» آمده است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) آن گاه که از دست اشقی الاخرین ضربت خورد در ضمن کلامی فرمود: «وَاللهِ مَا فَجَأَنِي مِنَ الْمَوْتِ وَارِدٌ كَرِهْتُهُ، وَلاَ طَالِعٌ أَنْكَرْتُهُ، وَمَا كُنْتُ إِلاَّ كَقَارِب وَرَدَ، وَطَالِب وَجَدَ، (وَمَا عِنْدَ اللهِ خَيْرٌ لِلاَْبْرَارِ)» «یعنی به خدا قسم از آمدن مرگ چیزی که مکروه دارم به‌طور ناگهانی بر من نیامد، و نه پیشامدی که آنرا ناآشنا بدانم، بلکه من مانند طالب آب بودم که به آب رسید، و جستجو کننده‌ای بودم که خواسته خود را یافت» (شرح‌های خطبه: ) یعنی برای مرگ آماده بودم.
نظیر: «وَاللهِ لاَبْنُ أَبي طَالِب آنَسُ بالمَوْتِ مِنَ الطِّفْلِ بِثَدْي أُمِّهِ» «به خدا قسم پسر ابی طالب به مرگ مأنوس‌تر است از بچه به پستان مادرش.» (شرح‌های خطبه: )
تقریب و ادناء در: «وَامْزُجْ لَهُمْ بَيْنَ التَّقْرِيبِ وَالاِْدْنَاءِ، وَالاِْبْعَادِ وَالاِْقْصَاءِ» «برای آنها نزدیک کردن و دور کردن را بهم‌آمیز، گاهی به خودت نزدیکشان کن و گاهی دورنما.» (شرح‌های نامه: ) یکی است.
شعری به حضرت نسبت داده‌اند که به ابی‌بکر فرمود:
وَإِنْ كنْتَ بِالْقُرْبَى حَجَجْتَ خَصِيمَهُمْفَغَيْرُكَ أَوْلَى بِالنَّبِيِّ وَأَقْرَبُ

(اگر تو از طریق شورا مالک امور مردم شدی. این چه شورایی است که طرف‌های مشورت (امثال من) غایب بودند؟ و اگر از طریق قرابت با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در برابر مخالفانت استدلال کردی دیگران از تو به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نزدیک‌تر و سزاوارترند! ) (شرح‌های حکمت: )


این ماده به‌طور فراوان در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۵۰.    
۲. ربیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۳۰۹.    
۳. لسان العرب، ابن‌منظور، ج۱، ص۶۶۶.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۶۰۷، نامه ۲۳.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۲۴، نامه ۲۳.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۷۸، نامه ۲۳.    
۷. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۹۱، نامه ۲۳.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۹۶.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۹۸.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۲۷۶.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۵۸.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۴۵.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۱، خطبه ۵.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۳۶، خطبه ۵.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۲، خطبه ۶.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۵.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۷۸.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۷۹.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۴۴۵.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۷۱.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۲۱۸.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۰۴، نامه ۱۹.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۲، نامه ۱۹.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۶، نامه ۱۹.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۸۹.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۸۴.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۸۴.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۲۴۱.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۲۲.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۳۷.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۸، حکمت ۱۸۰.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۹۶، حکمت ۱۹۰.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۳، حکمت ۱۹۰.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۱، حکمت ۱۹۰.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷۸.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷۸.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۴۸۶.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۶۴.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۴۱۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قارب»، ج۲، ص۸۵۰.    






جعبه ابزار