• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَجْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَجْر (به فتح فاء و سکون جیم) از واژگان نهج البلاغه به معنای شكافتن است.
موارد متعددی از این واژه و مشتقات آن در «نهج البلاغه» آمده است.



فَجْر به معنای شكافتن است.
«فجر القناة: شقّه». از آن‌جا که صبح ظلمت شب را میشکافد، به آن فجر می‌گویند.
همچنین گناه را فجور می‌نامند، چرا که پرده دیانت را می‌شکافد و آن را از بین می‌برد.
فاجر به کسی گفته می‌شود که مرتکب گناه شده است.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:


۲.۱ - فَجْرَةٌ - خطبه ۲۰۰ (درباره معاویه)

حضرت علی (علیه‌السلام) در خطبه‌ای در مورد معاویه می فرمایند:
«وَ اللهِ ما مُعاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنّي، وَ لكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ، وَ لَوْلا كَراهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النّاسِ، وَ لَكِنْ كُلُّ غَدْرَة فَجْرَةٌ، وَ كُلُّ فَجْرَة كَفْرَةٌ.»
«ولى معاويه حیله و گناه مى‌كند. هر غدّار فاجر است و هر فاجر کافر است.» غدره (بر وزن همزه) كثير الغدر و فجره به همان وزن به معنى كثير الفجور است.


۲.۲ - انْفَجَرْتُم - خطبه ۴ (اهل بیت)

در خطبه ای که در مورد اهل بیت (علیهم‌السلام) است می‌فرماید:
«بِنا اهْتَدَيْتُمْ في الظَّلْماءِ، وَ تَسَنَّمْتُمُ العلْياءَ، و بِنا انْفَجَرْتُم عَنِ السِّرارِ.»
«به وسیله ما اهل بيت از ظلمت شرک و كفر هدایت يافتيد و به درجه عالى ایمان و شرافت رسیدید و بالا رفتيد و به وسيله ما از ظلمت آخر شب داخل صبح شديد.» در نسخه ديگر «انفجرتم» آمده، آن نيز به همين معنى است. مرحوم رضی در مورد این خطبه می فرماید: اين خطبه از افصح كلمات آن حضرت است. «افجر الرجل» يعنى داخل فجر و صبح شد.

از این ماده چندین مورد در «نهج‌البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۲۵.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۴۳۴.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۲۶.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۲۶.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۰۶، خطبه۲۰۰.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۲۰۶، خطبه۹۵.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۱۸، خطبه۲۰۰.    
۹. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۹۵، خطبه۲۰۰.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۴۹.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۵۱.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۷۵۵.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۳۶۶.    
۱۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۲۱۱.    
۱۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۸، خطبه۴.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۳۳، خطبه۴.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۱، خطبه۴.    
۱۸. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۳، خطبه۴.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۳۷.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۳۸.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۴۱۴.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۲۴.    
۲۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۰۸.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۹۸، خطبه۹۰.    
۲۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۰۲، خطبه۴۰.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «فجر»، ج۲، ص۸۰۳.    






جعبه ابزار