فقه الحدیث
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
درک معنای
حدیث و پی بردن به رموز و اسرار نهفته در آن، و استنباط احکام و استخراج معارف بلند از آن، غیر از
نقل و
روایت آن می باشد، و افقی وسیعتر دارد، زیرا که استعدادها مختلف و ذوقها متفاوت است، و مردم از جهت علم و هوش و دقت نظر یکسان نیستند، چنان که در حدیثی از
پیامبر اکرم (ص) آمده است: «رب حامل فقه الی من هو افقه منه» یعنی درک مقصود و دست یافتن به هدف اصلی و مقصد نهائی گوینده، گاهی نیازمند علوم و آشنائیهایی است که هر کسی از آنها برخوردار نیست، چه بسا حدیثی از باب تقیه صدور یافته یا به کنایه گفته شده است، لذا هر کسی را توان رد یا قبول
حدیث نبوده، و هر
محدث و ناقل و
راوی حدیث را فقیه و اهل شناخت و درک
حدیث نمی توان گفت.
فقها در مقام استدلال به
حدیث و تطبیق آن بر یک یا چند موضوع، مراحلی را می پیمایند که مهمترین آنها بدین شرح است:
۱) اطمینان از صدور، در این مرحله به بحث و بررسی
سند حدیث و شناخت
سلسله راویان آن، بر مبنای
علم رجال و
درایه، می پردازند (درایة الحدیث، رجال).
۲) اطمینان از جهت صدور، نظر به این که قسمتی از
احادیث در مقام
تقیه و یا به جهت خاصی بیان گردیده که استدلال به آنها قابل مناقشه است، لذا باید تمامی جوانب را با هم سنجید.
۳) اطمینان به ظهور در معنی مورد نظر، زیرا که گاهی لفظ خاصی در یک زمان در معنی معینی به کار می رود ولی در زمانهای دیگر آن معنی از آن فهمیده نمی شود، یا این که مثلا قرینه ای سبب ثبوت یا سقوط یک معنی می گردد.
۴) در نظر گرفتن سایر دلایل و جمع بین آنها، از جهت این که بین
احادیث، عام و خاص، مطلق و مقید، مجمل و مبین و ... وجود دارد، و باید همه آنها را با هم بررسی کرد.
۵) ذوق فقهی که فقهای بزرگ از آن برخوردار هستند، و این موهبتی است الهی که بر اثر کثرت ممارست
احادیث و مبارزه با هوای نفس، به آنها عنایت می شود.
پایگاه حوزه نت
