• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فضل عبدیه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: فضل عبدیه (رویدادهای‌تاریخ‌اسلام‌ترمانینی).

فضل عبدیه (م ۲۵۷ق)، معروف به فضل شاعره، از از زنان ادیب و شاعر قرن سوم هجری قمری در بصره بود.


فضل، معروف به فضل شاعره و فضل عبدیه، از زنان شاعری است که در بصره زاده شد و رشد یافت.
[۱] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۹، ص۱۹۹.    
مادرش از یمامه بود،
[۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۴۶.    
از این‌رو برخی خود وی را متولد یمامه دانسته‌اند.
[۳] ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۱۸۵.    
فضل از کنیزانی است که در خانه مردی از قبیله عبدالقیس تربیت یافته و رشد کرد، بدین‌سبب به فضل عبدیّه شهرت یافت. پس از آنکه به مراحلی از رشد جسمانی رسیده و تحصیلات مقدماتی را فرا گرفته بود، شخصی به نام محمد بن فرج رخجی وی را خریده و به متوکل عباسی (خلافت ۲۱۸-۲۲۷ق) هدیه کرد
[۴] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۹، ص۱۹۹.    
و در نهایت به دست همو آزاد گردید.
[۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۴۶.    


وی از ادیبان و شاعران برجسته زمان خویش و در نهایت جمال و کمال و زبان‌آوری و فصاحت بود و اشعار بسیار جالب و جذابی سروده است. نزد خلفا و ملوک و اشراف جایگاه خاصی داشت و اوقات خویش را با ادیبان و شاعران سپری می‌کرد.
[۶] عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۴۲۶.
ادیبانی چون ابودلف عجلی، بنان شاعره، ابومنصور باخرزی و سعید بن حمید کاتب در مجلس وی حاضر می‌شده و به تبادل اشعار و نکات ادبی می‌پرداختند.
[۷] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۹، ص۲۰۳.    
در سروده‌هایش خلفا و ملوک را ستایش کرده و بعضاً اشعارش مشتمل بر هجویاتی نیز است.
[۸] کحاله، عمررضا، اعلام النساء، ج۴، ص۱۷۱.


گفته شده که وی از شیعیان واقعی و متعصب بود و از آن‌رو که منزلتی نزد خلفا داشت، خواسته‌های شیعیان را با وساطت نزد خلفا برآورده می‌ساخت. او سرانجام عاشق سعید بن حمید کاتب که ناصبی و ا ز دشمنان سرسخت علی و اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) بود، گردید و به عشق وصال، از تشیع خود دست کشیده و به عقیده سعید درآمد و تا پایان عمرش بر آن عقیده باقی بود.
[۹] عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۴۲۶.


به گفته ابن ندیم، مجموع اشعار وی بیست ورقه شعر بوده است.
[۱۰] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۹۹.    


او سرانجام به سال ۲۵۷
[۱۱] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة، ج۳، ص۲۸.    
[۱۲] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۲، ص۱۳۴.    
یا ۲۶۰ق
[۱۳] ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۱۸۵.    
[۱۴] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۴، ص۲۲۹.
در بغداد درگذشت.
[۱۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۴۶.    
[۱۶] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱۰، ص۱۵۱۴۶.
[۱۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۶۹.    
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۹، ص۲۲۹.    


۱. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۹، ص۱۹۹.    
۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۴۶.    
۳. ↑ ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۱۸۵.    
۴. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۹، ص۱۹۹.    
۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۴۶.    
۶. ↑ عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۴۲۶.
۷. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۹، ص۲۰۳.    
۸. ↑ کحاله، عمررضا، اعلام النساء، ج۴، ص۱۷۱.
۹. ↑ عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۴۲۶.
۱۰. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۹۹.    
۱۱. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة، ج۳، ص۲۸.    
۱۲. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۲، ص۱۳۴.    
۱۳. ↑ ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۱۸۵.    
۱۴. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۴، ص۲۲۹.
۱۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۴۶.    
۱۶. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱۰، ص۱۵۱۴۶.
۱۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۶۹.    
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۹، ص۲۲۹.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۱۱، برگرفته از مقاله «فضل عبدیه».


رده‌های این صفحه : ادیبان قرن 3 (قمری) | زنان شاعر | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مولفان قرن سوم
جعبه ابزار