• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فریضه در فقه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


فریضه، آنچه وجوبش با قرآن کریم ثابت شده باشد.


فریضه یعنی آنچه وجوبش با قرآن کریم ثابت شده باشد، مطلق واجب و سهام تعیین شده ارث می باشد.

عنوان فریضه در فقه اطلاقهای متعدد دارد و بیش‌تر بر احکام واجبی اطلاق می‌گردد که وجوب آن‌ها از قرآن کریم استفاده می‌شود و نه سنّت ، مانند نماز، روزه ، زکات و حج مقابل آن احکامی است که وجوب یا استحباب آن‌ها مستفاد از سنّت است، از قبیل غسل ، کفن و دفن میّت از این رو، در روایتی تصریح شده که غسل میّت سنت است و نه فریضه مقصود از سنّت این است که وجوب آن برگرفته از سنّت پیامبر صلّی اللّه‌ علیه و آله است و قرآن کریم با صراحت متعرض حکم آن نشده است
[۱] حبل المتین، ص۹۳؛    
[۲] وسائل الشیعة، ج۲، ص۱۷۶ .
[۳] وسائل الشیعة، ج۲، ص۴۷۹     .
[۴] جواهر الکلام، ج۱۱، ص۳۳۲ ۳۳۳.    
[۵] مصباح الفقیه، ج۳، ص۱۳۸.


اطلاق فریضه بر مطلق واجب ؛ خواه وجوبش با قرآن ثابت شده باشد یا با سنّت نیز شایع است
[۶] مرآة العقول، ج۱، ص۱۰۳.
[۷] ملاذ الاخیار، ج۷، ص۴۶۵.
برخی گفته‌اند:در روایات، فریضه گاهی بر آنچه رجحانش با قرآن ثابت؛ اعم از واجب و مستحب نیز اطلاق شده است
[۸] مرآة العقول، ج۱۲، ص۲۸۴.


اطلاق دیگر فریضه، سهام تعیین شده در ارث است این اطلاق در آیات مربوط به ارث با تعبیر «فَریضَةً مِنَ اللّه‌ِ»
[۹] نساء/سوره۴، آیه۱۱.    
[۱۰] مفتاح الکرامة، ج۱۷، ص۴
صورت گرفته است از این رو، بسیاری از فقها عنوان باب یا کتاب ارث را «کتاب الفرائض» و یا «کتاب الفرائض و المواریث» قرار داده‌اند
[۱۱] من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۲۵۴     .
[۱۲] المقنعة، ص۶۷۹.    
[۱۳] غنیة النزوع، ص۳۰۹.    
[۱۴] المبسوط، ج۴، ص۶۷.    
[۱۵] قواعد الاحکام، ج۳، ص۳۳۹.    


مقصود از فرائض عنوان باب، می‌تواند خصوص سهام شش ‌ ‌گانه تعیین شده در قرآن باشد در این صورت، اخص از مواریث خواهد بود؛ لیکن از آن‌جا که مهم‌ترین مباحث ارث در این سهام خلاصه می‌شود، به این عنوان نام گذاری شده است و می‌تواند مطلق سهام باشد، حتی سهامی که از سنّت یا آیه «اولوا الأرحام» استفاده می‌شود در این صورت مرادف مواریث خواهد بود
[۱۶] مفتاح الکرامة، ج۱۷، ص۴ ۵.
[۱۷] جواهر الکلام، ج۳۹، ص۵ ۶.    
[۱۸] کلمة التقوی، ج۷، ص۲۷۵


عنوان فریضه بر نماز واجب در مقابل نافله نیز اطلاق شده است
[۱۹] الحدائق الناضرة، ج۸، ص۱۴۵.    
[۲۰] جواهر الکلام، ج۹، ص۳۴۳.    
[۲۱] جواهر الکلام، ج۱۳، ص۱۳۴    


در باب زکات نیز مقصود از «اسنان فرائض» سن حیوانات متعلق زکات همچون شتر ، گاو و گوسفند است
[۲۲] شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۱۱.    
[۲۳] جواهر الکلام، ج۱۵، ص۱۲۳    


۱. ↑ حبل المتین، ص۹۳؛    
۲. ↑ وسائل الشیعة، ج۲، ص۱۷۶ .
۳. ↑ وسائل الشیعة، ج۲، ص۴۷۹     .
۴. ↑ جواهر الکلام، ج۱۱، ص۳۳۲ ۳۳۳.    
۵. ↑ مصباح الفقیه، ج۳، ص۱۳۸.
۶. ↑ مرآة العقول، ج۱، ص۱۰۳.
۷. ↑ ملاذ الاخیار، ج۷، ص۴۶۵.
۸. ↑ مرآة العقول، ج۱۲، ص۲۸۴.
۹. ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۱.    
۱۰. ↑ مفتاح الکرامة، ج۱۷، ص۴
۱۱. ↑ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۲۵۴     .
۱۲. ↑ المقنعة، ص۶۷۹.    
۱۳. ↑ غنیة النزوع، ص۳۰۹.    
۱۴. ↑ المبسوط، ج۴، ص۶۷.    
۱۵. ↑ قواعد الاحکام، ج۳، ص۳۳۹.    
۱۶. ↑ مفتاح الکرامة، ج۱۷، ص۴ ۵.
۱۷. ↑ جواهر الکلام، ج۳۹، ص۵ ۶.    
۱۸. ↑ کلمة التقوی، ج۷، ص۲۷۵
۱۹. ↑ الحدائق الناضرة، ج۸، ص۱۴۵.    
۲۰. ↑ جواهر الکلام، ج۹، ص۳۴۳.    
۲۱. ↑ جواهر الکلام، ج۱۳، ص۱۳۴    
۲۲. ↑ شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۱۱.    
۲۳. ↑ جواهر الکلام، ج۱۵، ص۱۲۳    


فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۶۸۱، برگرفته از مقاله «فریضه در فقه».    




جعبه ابزار