فرحة الغری (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فرحة الغری بصرحة الغری کتابی کم حجم و بسیار سودمند درباره جایگاه تربت مقدس
امیرمؤمنان ،
امام علی بن ابی طالب - علیهما الصلاة و السلام-، و آثار و اخبار دلالت گر بر آن است.
فرحة الغری اثر سید عبدالکریم بن طاووس که اثر او مورد اقبال و عنایت عالمان و دانشوران
شیعه قرار گرفته و علامه
محمدباقر مجلسی آن را با قدری تلخیص به فارسی ترجمه نموده است.
فرحة الغری بصرحة الغری کتابی کم حجم و بسیار سودمند درباره جایگاه تربت مقدس امیرمؤمنان، امام علی بن ابی طالب- علیهما الصلاة و السلام-، و آثار و اخبار دلالت گر بر آن است، که سید عبدالکریم بن طاووس تالیف کرده
و شامل خطبه و دو مقدمه و پانزده باب می‌شود. این اثر مشهورترین و معتبرترین فرد نوع خود به شمار می‌رود و در زمان خود برای پاسخ گویی به تردیدها و شبهه هائی که ممکن بوده، در این باب به اذهان خطور کند، به قلم آمده تا فصل الخطابی بر هر بحث و اختلاف نظر باشد.
گفته‌اند که دوران ملا
محمدتقی مجلسی رحمة‌الله‌علیه ، زمانی بود که مردم آشنائی بسیار کمی با اخبار و احادیث
اهل بیت عصمت و طهارت- علیهم السلام- داشتند؛ از این رو، او به ترویج و ترجمه و شرح احادیث همت گماشت و شاگردان زیادی در این زمینه تربیت کرد؛ فرزندش، محمد باقر نیز راه پدر را با جدیت و تلاش پی گرفت.
اگر چه فارسی نویسی و فارسی گوئی در جامعه علمی شیعه پیشینه‌ای دراز دارد و نگارش هائی نغز چون
تفسیر روض الجنان شیخ ابوالفتوح و ترجمه النهایه شیخ طوسی و النقض عبد الجلیل قزوینی گواه صادق این مدعایند، مجموعه همآهنگ و فراخ دامنه، نگارش‌های فارسی علامه محمدباقر مجلسی را باید- در گونه خود- یک ابتکار عظیم برای دسترسی فارسی گویان به نگارش‌های شیعی مبتنی بر آثار و اخبار اهل بیت عصمت و طهارت به شمار آورد و علی الخصوص تلاش کامیاب مجلسی را در مخاطبت با عامه مردم فرا یاد داشت.
از مقدمه هائی که در کتاب‌های فارسی مرحوم مجلسی رحمة‌الله‌علیه دیده می‌شود، پیداست که بر نگارش فارسی ادیبانه
عصر صفوی ، با آرایه‌های مرسوم و صنایع لفظی و معنوی آن، توانا بوده؛ ولی چون هدفش ترویج معارف دینی در میان عموم مردم بوده، بتعمد متن کتاب‌ها را ساده نوشته و- به تعبیر خود- «مقید به حسن عبارات و تنوع استعارات» نشده و تجملات ادیبانه را آن هم باز در حد اعتدال به خطبه و مقدمه اثر وانهاده است. از این رو، نثر مجلسی در مقایسه با نوشته‌های اثر عموم عالمان عصر
صفوی، ساده تر و به فهم نزدیک تر است.
مجلسی در کار فارسی نگاری، معمولا، «مخاطبان خود را... مردم شیعه نا آشنا یا کم اطلاع از مطالب دینی می‌داند و به هیچ روی با عالمان دین سخن نمی‌گوید. زبان اهل علم، زبانی دیگر است و اصطلاحات و تعابیر خاص خود را دارد. بنا بر این او ساده نویسی را هرگز از یاد نمی‌برد و به مباحث استدلالی و برهانی
مطلب را رو به غموض می‌برند فقط در حد ضرورت اشاره می‌کند... او در این کتاب‌ها در مقام ابراز توانایی علمی خود و تفصیل استدلالی همه مباحث نبود، بلکه می‌خواسته است «کافه مؤمنان و عامه شیعیان» را که «به اعتبار عدم انس به لغت عرب» از فهم احادیث و مطالب علمی محرومند، «بهره فاضل و نصیب کامل» برساند.
مجلسی «به فارسی با زبانی ساده و قابل فهم چیز می‌نوشته» و انشای کتاب‌های او «به طور کلی خیلی ساده و درست و عاری از صنایع بدیعیه است».
ترجمه رساله فرحة الغری یکی از آثار فارسی نسبتا کم حجم علامه محمد باقر مجلسی رحمة‌الله‌علیه است و در نسبت آن به وی جای هیچ تردیدی نیست. گذشته از قرینه‌های درونی متن، قرینه‌های بیرونی هم بر این انتساب وجود دارد. چه، فهرست نگاران آثار علامه مجلسی از همان روزگار
صفویه تاکنون این اثر او را یاد کرده‌اند.
در عصر
صفوی توجه معتنابهی به نگارش‌های بازمانده از خاندان طاووس ظاهر شد.
ترجمه فرحة الغری یکی از ثمرات مکتوب این رویکرد است.
افزون بر
توجه فراگیر، می‌توان فرض- بلکه: باور- کرد که علامه مجلسی دلبستگی ویژه‌ای به شماری از آثار خاندان طاووس داشته باشد.
آثار فارسی علامه نیز بر دو گونه‌اند: برخی با دستگاه اقتدار
صفوی بی ارتباط نیستند، چنان که مقدمه حق الیقین به نام سلطان حسین
صفوی است؛ برخی هم ارتباطی ندارند، مانند ترجمه فرحة الغری که به استدعای «بعضی از دوستان ایمانی و برادران روحانی» فراهم شده است.
از منظری دیگر، آثار فارسی مرحوم مجلسی بر دو دسته‌اند: یکی آنها که بیشترین شیعیان مخاطب آن‌اند و دیگر آثار نسبتا تخصصی تر که خوانندگان محدودتری خواهند داشت.
هر چند خواننده عادی با مطالعه مقدمه ترجمه فرحة الغری علامه مجلسی و در نگاه اول، آن را یک تلخیص فارسی کتاب سید عبدالکریم بن طاووس می‌پندارد، پس از مطالعه کامل متن و به ویژه در صورت سنجیدن آن با متن عربی کتاب سید عبدالکریم، درخواهد یافت که ترجمه علامه مجلسی خود نوعی شرح است بر این کتاب؛ گرچه شرحی مختصر؛ و آنچه مجلسی فرو انداخته، - اگر نه همه- عمدتا، مطالبی بوده که مخاطب فارسی زبان کتاب نیازی بدان‌ها نداشته، بلکه از درج و ترجمه آنها ملول می‌شده است.
توضیح‌ها و بسط و افزایش‌های علامه مجلسی رحمة‌الله‌علیه در ترجمه فرحة الغری معمولا در مواضعی است که نکته‌ای تاریخی، اعتقادی یا حدیثی در میان است و مرحوم مجلسی می‌کوشد، خواننده را به حاق برداشت خود از مطلب یا قرائن مؤید معنا راهنمائی کند.
سبک ترجمه فرحة الغری از میان سبک‌های امروزین بیشتر به ترجمه آزاد می‌ماند. گاه ترجمه مرحوم مجلسی، بسیار آزادانه می‌شود.
فرحة الغری یکی از منابع و مصادر بحار الانوار بشمار می‌رود و معظم مطالب آن در بحار هم هست.
متن و مقدمه کتاب
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
