غَشِیَهُم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَشِیَهُم:(فَغَشِيَهُم مِّنَ الْيَمِّ ما غَشِيَهُمْ) «غَشِیَهُم» از مادّه
غَشَى (به فتح غین و شین) به معنای پوشاندن و فرا گرفتن است.
آیه مورد بحث سخن از
فرعون و لشكريان او به ميان آمده است، به اين ترتيب فرعون با لشكريانش
بنی اسرائیل را دنبال كردند و
دريا آنان را (درميان امواج خروشان خود) به طور كامل پوشانيد. از يک‌سو آخرين نفر لشكر فرعون وارد
دریا شد و ازسوى‌ديگر آخرين نفر از بنى اسرائيل خارج گرديد، در اين هنگام به امواج
آب فرمان داده شد به جاى نخستين بازگردند، امواج همانند ساختمان فرسوده‌اى كه پايه آن را بكشند یک‌باره فروريختند و
دريا آن‌ها را در ميان امواج خروشان خود پوشانيد پوشانيدنى كامل. و به اين ترتيب يک
قدرت جبّار ستم‌گر با لشكر نيرومند و قهارش در ميان امواج آب غوطه‌ور شدند و طعمه آماده‌اى براى ماهيان
دريا.
به موردی از کاربرد «غَشِیَهُم» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ بِجُنودِهِ فَغَشِيَهُم مِّنَ الْيَمِّ ما غَشِيَهُمْ) «به اين ترتيب فرعون با لشكريانش آن‌ها را تعقيب كردند؛ و امواج خروشان
دريا آنان را بطور كامل پوشانيد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ لَقَدْ أَوْحَيْنا إِلى موسى أَنْ أَسْرِ بِعِبادي فَاضْرِبْ لَهُمْ طَريقاً في الْبَحْرِ يَبَساً ...وَ ما هَدى) کلمه اسراء به معناى
سیر شبانه است و مراد از عبادى بنى اسرائيل است، و جمله
(فَاضْرِبْ لَهُمْ طَريقاً في الْبَحْرِ يَبَساً) به قول بعضى اين است كه
عصا را به
دريا بزند تا راهى خشک پديد آيد، هم چنان كه از آياتى ديگر كه در جاهاى ديگر
قرآن راجع به
شكافتن دريا آمده نيز همين معنا استفاده مى‌شود و كلمه طريقا
مفعول به كلمه اضرب است، كه بر
سبیل اتساع يعنى مجاز عقلى فرموده: بزن راه را، و گرنه اصل آن بزن به
دريا تا راه شود بوده است، اين بود كلام آن مفسر. ولى ممكن است بگوييم: مراد از زدن، بناء و اقامت باشد، هم چنان كه بناى خيمه و
اقامت در آن را خيمه زدن مى‌گويند و يا تاسيس قاعده را ضرب قاعده مى‌خوانند. و كلمه يبسا به طورى كه
راغب گفته آن محلى را گويند كه قبلا آب در آن بوده و سپس خشک شده است، و كلمه درک - به دو فتحه - به معناى تبعه و اثر هر چيز است و اگر در جمله فغشيها ما غشى غشيان را به ماى موصوله مبهمه نسبت داده و نيز صله‌اش قرار داد، از باب مجسم ساختن هول و
وحشت منظره است، و كيفيت تمثيل آن از اين تعبير
قرآنى بر كسى پوشيده نيست.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «غشیهم»، ج۳، ص ۳۱۷.
