• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عکس نقیض موجبه کلیه عرفیه عامه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



عکس نقیض موجبه کلیه عرفیه عامه، به‌معنای جابجایی موضوع و محمول قضیه موجبه کلیه عرفیه عامه همراه با تبدیل محمول یا هر دو طرف، به نقیض خود است.



عکس نقیض موجبه کلیه دو قضیه عرفیه عامه و مشروطه عامه، عبارت است از موجبه کلیه عرفیه عامه (در عکس نقیض موافق) و سالبه کلیه عرفیه عامه (در عکس نقیض مخالف).

۱.۱ - مثال برای عرفیه عامه

قضیه اصل: کل کاتب متحرک الاصابع بالدوام مادام کاتباً.
قضیه عکس نقیض موافق: کل غیر متحرک الاصابع غیرُکاتبٍ بالدوام مادام غیر متحرک الاصابع.
قضیه عکس نقیض مخالف: دائماً لاشئ من غیر متحرک الاصابع بکاتبٍ مادام غیر متحرک الاصابع.
[۱] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۸۱-۸۳.
[۲] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۳۵.
[۳] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۲۱-۱۲۲.
[۴] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۳۸-۲۳۹.


۱.۲ - مثال برای مشروطه عامه

قضیه اصل: کل کاتب متحرک الاصابع بالضرورة مادام کاتباً.
قضیه عکس نقیض موافق: دائماً کل غیر متحرک الاصابع غیر کاتبٍ مادام غیر متحرک الاصابع.
قضیه عکس نقیض مخالف: دائماً لاشئ من غیر متحرک الاصابع بکاتبٍ مادام غیر متحرک الاصابع.
برای اثبات عکس این دو قضیه چنین می‌گوییم: اگر عکس، صادق نباشد نقیض آن درست خواهد بود. در این صورت نقیض را با قضیه اصل ترکیب نموده و قیاسی تشکیل می‌دهیم که نتیجه آن امری محال، یعنی "سلب شئ از خودش" است.
مثال: در دو مورد فوق اگر قضیه عکس صحیح نباشد باید نقیض آن یعنی: "بعض غیر متحرک الاصابع کاتبٌ مادام غیر متحرک الاصابع بالفعل" صحیح باشد. از انضمام این قضیه با قضیه اصل، قیاسی به این صورت تشکیل می‌شود: "بعض غیر متحرک الاصابع کاتبٌ مادام غیر متحرک الاصابع بالفعل، و کل کاتب متحرک الاصابع بالضرورة او بالدوام مادام کاتباً". نتیجه قیاس عبارت است از: "بعض غیر متحرک الاصابع متحرک الاصابع بالضرورة او بالدوام مادام کاتباً". این، سلب شئ از نفس خود و محال است. بنابراین نقیض قضیه عکس باطل است و با ابطال نقیض عکس، خود عکس ثابت می‌شود. اما علت عدم انعکاس مشروطه عامه به مثل خود (مشروطه عامه)، وجود موارد نقض است.
[۶] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۰۳-۱۰۶.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.    
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    


۱. تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۸۱-۸۳.
۲. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۳۵.
۳. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۲۱-۱۲۲.
۴. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۳۸-۲۳۹.
۵. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۶۹.    
۶. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۰۳-۱۰۶.
۷. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۹۴.    
۸. سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۸۰.    
۹. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۸۷-۳۹۰.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «عکس نقیض موجبه کلیه عرفیه عامه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۸.    




جعبه ابزار