عُذر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُذر:
(قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنّی عُذْراً) عُذر: چنان که «
راغب» در
مفردات می‌گوید،
تقاضا و خواست
انسان از چیزی است که به وسیله آن گناهانش را محو کند و آن سه گونه است:
۱. یا این است که می‌گوید: من این کار را نکردم.
۲. من این کار را به این دلیل انجام دادم تا از این طریق بتواند خود را از
گناه خارج سازد.
۳. من این کار را انجام دادم و دیگر تکرار نمی‌کنم و این سه قسم عذرخواهی همان
توبه است، پس هر توبه‌ای
عذر است و هر
عذری توبه نیست.
امّا
آیه مورد بحث درباره عذرخواهی
موسی (علیه‌السّلام) از استادش سخن می‌گوید، موسی «گفت: اگر بعد از این از تو درباره چیزی سؤال کردم (و بر تو ایراد گرفتم) دیگر با من مصاحبت نکن، چرا که از ناحیه من دیگر
معذور خواهی بود.»
(قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنِّی عُذْراً) این جمله حکایت از نهایت
انصاف و درونگری موسی می‌کند و نشان می‌دهد که او در برابر یک واقعیت، هرچند تلخ،
تسلیم بود.
به موردی از کاربرد
عُذر در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالَ اِن سَاَلْتُکَ عَن شَیْءٍ بَعْدَها فَلا تُصاحِبْنی قَدْ بَلَغْتَ مِن لَّدُنّی عُذْرًا) (موسی گفت: «بعد از این اگر درباره چیزی از تو سؤال کردم، دیگر با من مصاحبت نکن؛ زیرا از ناحیه من
معذور خواهی بود.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنّی عُذْراً) یعنی به
عذری که از ناحیه من باشد رسیدی و به نهایتش هم رسیدی.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عُذر»، ج۳، ص۱۳۱.
