عَسی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَسى:(فَعَسى أَنْ يَكُونَ) كلمه
«عَسى» در لغت عرب، در مواردى گفته مى‌شود كه، اميد به تحقق چيزى مى‌رود، و از آنجا كه اين معنا احياناً توأم با «جهل» يا «عجز» است،
بسيارى از
مفسران، آن را در
قرآن مجید به معناى اميد تفسير كرده‌اند، اما چنان كه سابقاً نيز گفته‌ايم، هيچ مانعى ندارد كه اين واژه در كلام
خداوند، همان معناى اصليش را داشته باشد؛ زيرا گاه براى وصول به يک هدف، شرائطى لازم است، و هر گاه بعضى از شرائط حاصل نباشد، اين تعبير به كار مى‌رود (دقت كنيد).
تعبير به
«عَسى» (اميد است) در
سوره قصص با اين كه كسى كه داراى
ایمان و
عمل صالح باشد، حتماً اهل فلاح و رستگارى است، ممكن است به خاطر اين باشد كه اين رستگارى، مشروط به بقاء و دوام اين حالت است، و از آنجا كه دوام و بقاء در مورد همه توبه‌كنندگان، مسلّم نيست، تعبير به
«عَسى» شده است.
بعضى از مفسران نيز گفته‌اند: اين تعبير
(عَسى) هنگامى كه از شخص كريم صادر شود، مفهوم آن قطعى بودن مطلب است، و خداوند «أَكْرَمُ الأَكْرَمِين» است.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با عَسى:
(فَاَمَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَعَسی اَنْ یَکُونَ مِنَ الْمُفْلِحِینَ) (امّا كسى كه
توبه كند، و ايمان آورد و عمل صالحى انجام دهد، اميد است از رستگاران باشد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه: عسى - به طورى كه
گفته شده- در اين‌جا به معناى لغوى كلمه (اميد) نيست، بلكه معناى تحقيق و حتميت را مى‌رساند، و خداى تعالى خواسته است، طبق رسم و عادت بزرگان بشر سخن بگويد، چون عادت مردان بزرگ اين است كه كارى را كه مى‌خواهند انجام دهند مى‌گويند، اميد است انجام دهم، ممكن هم هست همان معناى لغوى يعنى اميدوارى منظور باشد، و خداى تعالى از طرف خود توبه‌كاران اظهار اميد كرده باشد، كه در اين صورت معناى جمله اين مى‌شود كه: آن‌هايى كه توبه كرده و ايمان آورده، و عمل صالح كردند، در انتظار رستگارى باشند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(عَسَی اللَّهُ اَنْ یَجْعَلَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ الَّذِینَ عادَیْتُمْ مِنْهُمْ مَوَدَّةً وَ اللَّهُ قَدِيرٌ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ) (اميد است خدا ميان شما و كسانى از مشركين كه با شما دشمنى كردند از راه اسلام پيوند محبّت برقرار كند؛ خداوند تواناست و خداوند آمرزنده و مهربان است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: اميد است خداوند بين شما
مؤمنین و آن‌هايى كه شما دشمنشان داشتيد مودت قرار دهد اين است كه خداى تعالى آن كفار را موفق به
اسلام كند، هم چنان كه در جريان
فتح مکه موفقشان كرد، پس منظور
آيه اين نيست كه خواسته باشد حكم دشمنى و تبرى را نسخ كند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «عَسی»، ص۳۸۱.
