عَجوز (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَجوز:
(قالَتْ یا وَیْلَتی اَ اَلِدُ وَ اَنا عَجوزٌ) عَجوز: به معنی «پیر و سالخورده» (ناتوان) است و به
«عُجُز» و
«عجائز» جمع بسته شده است.
در این آیه همسر ابراهیم «
ساره» که با توجه به سن زیاد خود و همسرش سخت از دارا شدن فرزند مایوس و نومید بود، با لحن تعجب‌آمیزی گفت:
«ای وای بر من! آیا من فرزند می‌آورم در حالی که پیرزنم (وَ اَنا عَجوزٌ) و این شوهرم پیرمردی است، این راستی چیز عجیبی است.»
او حق داشت تعجب کند زیرا اولاً طبق آیه ۲۹
سوره ذاریات در جوانی زن عقیمی بود و در آن روز که این مژده را به او دادند طبق گفت
مفسران و سفر تکوین
تورات، نود سال یا بیش‌تر داشت و همسرش ابراهیم حدود یک صد سال یا بیش‌تر.
به مواردی از کاربرد
عَجوز در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالَتْ یا وَیْلَتَی اَاَلِدُ وَ اَناْ عَجوزٌ وَ هَذا بَعْلِی شَیْخًا اِنَّ هَذا لَشَیْءٌ عَجیبٌ) (گفت: «ای وای بر من! آیا من فرزند می‌آورم در حالی که پیرزنم و این شوهرم پیرمردی است؟! این راستی چیز عجیبی است!»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه
عجوز به معنای سالخوردگی زنان است و اینکه همسر
ابراهیم (علیه‌السّلام) گفت:
(یا وَیْلَتی اَ اَلِدُ... ) گفتارش در مورد
تعجب و
تحسر بوده، چون وقتی
بشارت ملائکه را شنیده آن حالتی که یک پیرزن نازا از همسر پیرمردش باردار شده و دارد بچه‌اش را می‌زاید در نظرش مجسم شده و معلوم است که چنین پیشامدی سابقه نداشته و قهرا امری شگفت‌آور خواهد بود، علاوه بر این، از نظر افکار عمومی مردم نیز وضعی ننگ‌آور و زشت است و خنده و
تمسخر مردم را برمی‌انگیزد و چنین چیزی مایه رسوایی است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عَجوز»، ج۳، ص۱۰۲-۱۰۳.
