• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عوامل آزاررسانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ریشه بسیاری از اذیّت‌هایی که پیامبران و پیروانشان با آن روبه‌رو بوده‌اند، ستیز عقیدتی کافران و مشرکان بوده تا به این وسیله، آنان را از تبلیغ دین خود بازدارند.



محبت دنیا که ریشه همه کژی‌ها است،
[۳] الکافی، ج۱، ص۱۳۱.
[۴] الخصال، ج۱، ص۲۵.
میان ریشه‌ها و عوامل اذیّت، نقشی محوری دارد.


نابردباری و نوعی زیاده‌خواهی چنان‌که بنی‌اسرائیل به‌سبب آن موسی (علیه‌السلام) را آزردند. و غارت و فساد در زمین، تفسیر نمونه‌هایی از آزار رسانی با منشأ دنیاخواهی و فزون‌طلبی است.


رنج بردن از نعمت‌هایی که به دیگران رسیده نیز می‌تواند زمینه خودآزاری و دیگرآزاری، حتّی در حد قتل شود. قتل هابیل به‌دست برادرش و آزار شدن یوسف (علیه‌السلام) از سوی برادرانش از آن جمله‌اند. قرآن، بخشی از اذیّت‌های اهل‌کتاب، به‌ویژه یهودیان را به مسلمانان، از حسادت آنان به نعمت هدایت و ایمان مسلمانان دانسته است. صفت ناپسند خودبرتر بینی نیز سبب آزاررسانی به دیگران به‌گونه‌های مختلفی می‌شود. گونه‌هایی چون روی‌گردانی و غرور، تمسخر، ترش‌رویی با مستمندان، بهره‌کشی و به‌کارهای دشوار واداشتن و کشتن فرزندان و به ناحق گرفتن جزیه و سلب رفاه و آسایش
[۱۳] التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۲۱۳.
ـ چنان‌که فرعونیان درباره بنی‌اسرائیل اعمال داشتند «قالوا اُوذینا مِن قَبلِ اَن تَأتِیَنا و‌... چنان‌که دیگر آزاری به‌سبب برتری رنگ و نژاد نیز از این ویژگی برخاسته است. گاه، ریشه اذیّت و آزار جهل و ضعف فرهنگی و ناآشنایی با آداب معاشرت است؛ چنان‌که عدّه‌ای به همین سبب پیامبر را می‌آزردند.


شیطان ، دشمن آشکار انسان، همواره از راه وسوسه، زینت دادن زشتی‌ها و رذایل، و... زمینه ستیز و دشمنی و آزار آدمیان را به یک‌دیگر فراهم می‌آورَد و آن‌ها را از سعادت و خوش‌بختی دورمی‌کند ایجاد دشمنی، نفاق و جدایی میان انسان‌ها، و اختلال عقل به‌دست او، افزون بر این‌که خود نوعی اذیّت است، زمینه آزاررسانی به دیگران را نیز فراهم می‌سازد؛ چنان‌که مردم با وسوسه شیطان درباره آلودگی ایّوب (علیه‌السلام) او را از شهراخراج کردند.
[۲۲] مجمع البیان، ج۸، ص۷۴۵.
برخی نسیانی را که موسی به شیطان نسبت داده، نوعی اذیّت از جانب شیطان به وی دانسته‌اند؛ چون تصرّف در نفوس انبیا و معصومان به‌گونه‌ای جز اذیّت و آزار ممکن نیست و قرآن خود این‌گونه تصرّفات ایذایی شیطان را در انبیا که لازمه آن صدور گناه از معصوم نیست، یادآور شده‌است.
همچنین مواردی چون شراب خواری، قمار و... نیز که هر کدام به‌گونه‌ای، زمینه آزار شخص و دیگران را فراهم می‌کند، ازاعمال شیطان دانسته شده‌اند چون انسان با وسوسه و اغوای شیطان به آن مبتلا می‌شود.
افزون بر عوامل پیشین، بعضی حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل، بارندگی‌های بیش از حد و خشک‌سالی هر کدام عامل ایذای انسان و دیگر موجودات زنده به‌شمار می‌آیند؛ هرچند به نظر می‌رسد این حوادث آزار دهنده بر اثر گناه و ستم مردم به خود و به منظور عذاب یا انتباه و بیداری آن‌ها باشد.
[۲۸] المیزان، ج۵، ص۸.
[۲۹] المیزان، ج۵، ص۱۳ ـ ۱۴.



۱. بروج/سوره۸۵، آیه۸.    
۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۲۶.    
۳. الکافی، ج۱، ص۱۳۱.
۴. الخصال، ج۱، ص۲۵.
۵. بقره/سوره۲، آیه۲۱۲.    
۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۸۶.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۶۱.    
۸. کهف/سوره۱۸، آیه۹۴.    
۹. نساء/سوره۴، آیه۵۴.    
۱۰. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۸.    
۱۱. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۱.    
۱۲. عبس/سوره۸۰، آیه۲.    
۱۳. التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۲۱۳.
۱۴. اعراف/سوره۷، آیه۱۲۹.    
۱۵. بقره/سوره۲، آیه۱۶۸.    
۱۶. ناس/سوره۱۱۴، آیه۵.    
۱۷. محمد/سوره۴۷، آیه۲۵.    
۱۸. اعراف/سوره۷، آیه۲۷.    
۱۹. مائده/سوره۵، آیه۹۱.    
۲۰. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۰۰.    
۲۱. بقره/سوره۲، آیه۲۷۵.    
۲۲. مجمع البیان، ج۸، ص۷۴۵.
۲۳. ص/سوره۳۸، آیه۴۱.    
۲۴. المیزان، ج۳، ص۱۸۰.    
۲۵. المیزان، ج۱۳، المیزان، ص۳۴۱.    
۲۶. مائده/سوره۵، آیه۹۰.    
۲۷. المیزان، ج۱۷، ص۲۰۹.    
۲۸. المیزان، ج۵، ص۸.
۲۹. المیزان، ج۵، ص۱۳ ـ ۱۴.



دائرة المعارف قران کریم جلد دوم، برگرفته از مقاله"اذیت"    




جعبه ابزار