عمر بن خضر دنیسری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
الدنیسری ابوفحص عمر بن خضر بن لمش ترکی عالم و حکیم
شافعی می‌باشد.
«الدنیسری ابوفحص عمر بن خضر بن لمش ترکی»، عالم و حکیم شافعی، در سال ۵۷۴ ق متولد شده و در حدود ۶۴۰ ق درگذشت. اولین شرح حالی که از وی به دست ما رسیده، از
تاریخ اربل ابن مستوفی می‌باشد که معاصر او بوده است. پس از آن،
ابن شعار در کتابش «
عقود الجمان» از او نام برده است. صلاح
صفدی در «
العظیم الوافی بالوفیات»،
زبیدی در «
تاج العروس» و
حاجی خلیفه در «
کشف الظنون» نیز از او یاد کرده‌اند. شرح حالی نیز اسماعیل پاشا بغدادی در «
هدایة العارفین» آورده که کاملا متفاوت بوده و دارای خلط عجیبی است و
زرکلی در «
الاعلام و کحالة» در معجم المؤلفین از او نقل کرده‌اند.
از دوران کودکی او اطلاعی در دست نیست. در سال ۶۲۰ ق برای شنیدن
حدیث از
ابن طرزد وارد اربل گردید. نکته جالب آن که ابن مستوفی او را در این سال کودک دانسته که جای تعجب است. او
محدث،
طبیب و مورخ بود و «
تاریخ دنیسر» را نگارش نمود.
بهترین اثری که در شناخت زندگی و سفرهای دنیسری می‌توان بر آن اعتماد نمود، «تاریخ دنیسر» است. وی در شهر دنیسر متولد گردید و در آن جا به فراگیری علم پرداخت. دنیسر شهری در قسمت علیای بین النهرین به فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب غربی ماردین، در
ترکیه کنونی است. در زمان کودکی او، دنیسر مملو از علمای تمامی فنون بود و دنیسری در حلقه علمی آن‌ها شرکت می‌کرد. با ورود هر عالمی به دنیسر، وی به ملاقات او می‌شتافت و از او حدیث می‌شنید و بر او قرائت می‌کرد.
از
ابن زامر دباس نیلی و
ابن ختلخ نصیبی قرآن را فراگرفت. او به حران، اربل، موصل سفر نمود. پدرش با طبیب
ابوالبهاء حرانی دوست بود ولذا بخشی از
علم طب را از او فراگرفت. پیش از سال ۶۰۵ ق وارد
بغداد شد. ادامه طب را نیز از
ابن هبل بغدادی و
ابوالخیر مسیحی در بغداد آموخت. این که چه زمان به دنیسر برگشت و در آن مستقر شد، دقیقا معلوم نیست، اما به یقیق در سال ۶۰۷ ق در دنیسر بوده و جنازه استادش قاضی موسی ماکسینی را مشاهده کرده است.
او از اساتید مقیم یا مسافرش در دنیسر در کتابش خبر داده است؛ اما از تعداد اساتیدی که وارد دنیسر نشده‌اند اطلاعی نداریم، جز این که از بعضی از آن‌ها مانند:
ابن جوزی،
ابن کلیب،
ابن المعطوش و ابوالحرم
مکی بن ریان ماکسینی نام برده و شرح حال مختصری از آن‌ها را در حواشی کتاب آورده است.
در کتب تراجم به جز «تاریخ دنیسر»، هیچ اثر دیگری از او معرفی نشده است.
تاریخ دنیسر (کتاب)
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
