• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علی بن یحیی منجم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دیگر کاربردها: علی بن یحیی (ابهام‌زدایی).
مقالات مرتبط: علی بن یحیی منجم (دائرةالمعارف‌مؤلفان‌اسلامی).

ابوالحسن علی بن یحیی بن ابی منصور المنجم، بزرگترین پسر یحیی بن ابی‌منصور و یکی از افراد مشهور خاندان بنومنجم بود.


لقب منجم از این فرد به بعد، به تمامی افراد این خاندان اطلاق شده است. ذهبی
[۱] محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۲۸۲، چاپ شعیب ارنؤوط و علی ابوزید، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
از او با لقب «اخباری» یاد کرده است. او در سال ۲۰۰ به دنیا آمد. همچون پدرش به دربار عباسی راه یافت و ارتباط خود را با آن‌جا حفظ کرد.

یکی از مهمترین کارهای او تأسیس مجموعه فرهنگی «خزانة الحکمه» برای فتح بن خاقان، از وزرای متوکل، است که ظاهراً ابومَعشَر بلخی (متوفی ۲۷۲) نیز در همان‌جا کارهای نجومی خود را انجام می‌داده است. ابوالحسن به پزشکی، موسیقی و شعر علاقه داشت و مشوق کارهای علمی بود به طوری که قُسطا بن لوقا بر اثر تشویق‌های او کتاب فی المدخل الی علم الهندسه، و ثابت بن قره کتاب فی ما سأله ابوالحسن علی بن یحیی المنجم مِن ابواب علم الموسیقی را برای او تألیف کردند.

وی چهار پسر به نام‌های ابوعیسی احمد، ابواحمد یحیی، ابوالقاسم عبدالله، و ابوعبدالله هارون داشت.

آثار ابوالحسن علی عبارت است از: اخبار اسحاق بن ابراهیم موصلی؛ کتاب الطبیخ؛ الشعراء القدماء و الاسلامیین
[۲] عمررضا کحّاله، معجم المؤلفین، ج۷، ص۲۶۲، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۳] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۳۷۴، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ ۱۹۷۷.    
که مهم‌ترین اثر او و درباره سبک‌های شعر عربی بوده است. ابوالحسن شعر نیز می‌سرود و ابن خلّکان
[۴] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۳۷۴، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ ۱۹۷۷.    
چند بیت از اشعار او را آورده است. چند بیتی نیز به مناسبتِ اِعمال کبیسه در تقویم در زمان خلیفه متوکل (۲۳۲ـ۲۴۷) سروده که ابوریحان بیرونی آن را در آثارالباقیه
[۵] محمد بن احمد ابوریحان بیرونی، الاثار الباقیة عن القرون الخالیه، ص ۳۳، چاپ ادوارد زاخائو، لایپزیگ ۱۹۲۳.
نقل کرده است. یک بیت از این اشعار را نیز مقریزی
[۶] احمد بن علی مقریزی، کتاب المواعظ والاعتبار بذکر الخطط و الاثار، ج۱، ص۲۷۵، المعروف بالخطط المقریزیه، بولاق ۱۲۷۰، چاپ افست قاهره (بی تا).
آورده است.

ابوالحسن در ۲۷۵ در شهر سامرا درگذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد.
[۷] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۳۷۴، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ ۱۹۷۷.    
[۸] ابن تغری بردی، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهره، ج۳، ص۷۳، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).    


۱. ↑ محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۲۸۲، چاپ شعیب ارنؤوط و علی ابوزید، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲. ↑ عمررضا کحّاله، معجم المؤلفین، ج۷، ص۲۶۲، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
۳. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۳۷۴، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ ۱۹۷۷.    
۴. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۳۷۴، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ ۱۹۷۷.    
۵. ↑ محمد بن احمد ابوریحان بیرونی، الاثار الباقیة عن القرون الخالیه، ص ۳۳، چاپ ادوارد زاخائو، لایپزیگ ۱۹۲۳.
۶. ↑ احمد بن علی مقریزی، کتاب المواعظ والاعتبار بذکر الخطط و الاثار، ج۱، ص۲۷۵، المعروف بالخطط المقریزیه، بولاق ۱۲۷۰، چاپ افست قاهره (بی تا).
۷. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۳۷۴، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ ۱۹۷۷.    
۸. ↑ ابن تغری بردی، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهره، ج۳، ص۷۳، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).    


مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «خاندان بنومنجم»، شماره۱۹۳۲.    


رده‌های این صفحه : تراجم | خاندان بنی منجم | خاندان ها | خاندان های ایرانی | درگذشتگان سده 3 (قمری) | شاعران قرن سوم | منجمین
جعبه ابزار