علی بن عیسی بغدادی حسنی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علی بن عیسی بغدادی حسنی (متوفای ۳۳۴ق)، وزیرِ
مقتدر عباسی و
قاهربالله عباسی و یکی از علمای
صاحب منصب، از اهالی
بغداد و ایرانی‌تبار
قرن چهارم هجری قمری بود.
ابوالحسن علی بن عیسی بن داوود بن جراح بغدادی حسنی، وزیرِ مقتدر عباسی و قاهر عباسی و یکی از علمای
صاحب منصب، از اهالی بغداد و ایرانی‌تبار بود. بیشتر روزگار خود را به کتابت و دبیری سپری کرد. سپس والی
مکه شد. مقتدر عباسی در سال ۳۰۰ق او را به بغداد فراخوانده، به وزارت گماشت. وی اوضاع را سامان داد و مدیریّتی خوب و روشی نیکو داشت.
در سال ۳۰۴ق مقتدر او را عزل و زندانی کرد، و در سال ۳۱۱ق او را به مکه و از آن‌جا به
صنعا تبعید کرد. سپس در سال ۳۱۲ق اجازه داد به مکه باز گردد؛ او بازگشت و در آن‌جا عهده‌دار مسئولیت نظارت بر توابع
مصر و
شام شد و بین آن دو شهر، رفت و آمد می‌کرد.
خلیفه مقتدربالله، او را به وزارت بازگرداند و او در سال ۳۱۴ق به بغداد آمد. در سال ۳۱۶ق بر او خشم کرد و او را عزل و دستگیر کرد. سپس در سال ۳۱۸ق او را ناظر بر دیوان‌ها قرار داد. بدین‌ترتیب، زندگی او پر از فراز و نشیب بود.
ابن جراح، انسانی صادق، متدین، درستکار، دانشمند و از وزیران خوب بود. خیر و نیکی او زیاد بود و هم‌نشینی با دانشمندان را دوست می‌داشت. صولی گوید: «من در دربار
بنی عباس، وزیری را نمی‌شناسم که از نظر پاکدامنی،
زهد،
حفظ قرآن و آشنایی با مفاهیم قرآنی، همانند او باشد.» او شاعر بود و در یکی از اشعار خود، رابطه با مردم را شرح داده، می‌گوید:
«مردم فقط با
دنیا و دنیاداران همراهند؛ اگر روزی
دنیا به
صاحب دنیا پشت کرد، آنها هم پشت می‌کنند.
دنیادار را تعظیم می‌کنند و اگر روزی
دنیا بر او ظفر یافت، آنها نیز
دنیا را همراهی می‌کنند.»
دیوان رسائل، معانی القرآن، جامع الدعاء، سیاسة المملکه و سیرة الخلفاء از تالیفات او است.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۳۶.
