• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالمجید بن عبدالله طالقانی اصفهانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


عبدالمجید بن عبدالله طالقانی اصفهانی، شاعری درویش مسلک و از خطاطان قرن دوازده هجری در اصفهان بوده است.


درویش عبدالمجید طالقانی فرزند عبداللّه، شاعر ادیب و خطاط شکسته نویس معروف. از اهل طالقان در سال ۱۱۵۰ق در روستای «مهران» طالقان متولّد شده و در لباس فقر و درویشی به اصفهان آمده و در این شهر به درویشی و پرسه‌زنی می‌گذرانیده، سپس در اثر عشق و علاقه به دنبال کسب کمال و فضائل رفته و در خط شکسته به مقامی رسید که بر همه استادان در این فن مقدّم گردید و به حدّی ترقی کرد که رونق خط شفیعا را شکست. در «مجمع الفصحاء» گوید: بعضی او را بر شفیعا و میرزا حسن رجحان دادند و برخی مانند ایشان شمردند «حاجب شیرازی» درباره او گوید:

"‌ای گشته مثل ز خوشنویسی ••• ز نخست مفتاح خزائن هنر خامه توست"
"تا کرده خدا لوح و قلم را ایجاد ••• ننوشت کسی شکسته را چون تو درست".

درویش عبدالمجید، در خط شکسته شاگردان بسیاری تربیت کرد که مشهورترین آنان عبارتنداز:

۱.خواجه ابوالحسن فسائی؛
۲. میرزا ابوالقاسم انجوی شیرازی؛
۳. میرزا ابوالقاسم خواجوئی (میرزا کوچک)؛
۴. میرزا محمّدباقر سروش اصفهانی؛
۵. شیخ رحیم مایل اصفهانی؛
۶. آقا محمّدرضا شکسته نویس اصفهانی (آقا رضای کر)؛
۷. میرزا عبدالوهاب کلانتر (حاکم اصفهان)؛
۸. فضعلی بیگ دنبلی خوئی.

از آثار گرانبهای او جز قطعات و مرقعات متعدّد، نسخه‌ای از «گلستان سعدی» است که در کتابخانه سلطنتی سابق موجود بوده است.

در شعر، در اوایل «خموش» تخلّص می‌کرد. شخصی در حضور او عمدا یا سهوا «خموش» را «چموش» خواند، مرحوم درویش از آن پس تخلّص خود را تغییر داده و نام خود را تخلّص قرار داد. کم شعر می‌گفت و استادانه می‌سرود. از اعضاء انجمن مشتاق بود. دیوانش قریب به دو هزار بیت می‌باشد که با مقدمه استاد احمد سهیلی خوانساری به چاپ رسیده است. نسخه‌ای از دیوان اشعارش در کتابخانه مرکزی دانشگاه طهران موجود است. ابیات زیر از اشعار اوست:

"نه آدمی است کسی کو تو را پری داند ••• پری کی این همه شوخی و دلبری داند"
"تو‌ ای متاع محبّت چگونه کالائی ••• که قیمت تو نه بایع، نه مشتری داند"
"نه من به بندگی خواجه دگر راضی ••• نه خواجه‌ام روش بنده پروری داند".

مرحوم انصاری در «بدایع و نوادر» گوید: غالبا به مالاریا مبتلا بوده و در چهارشنبه ۱۵ محرم الحرام سال ۱۱۸۵ق وفات یافته است. آذر بیگدلی ماده تاریخ وفاتش را گوید:

"زد رقم از پی تاریخ وفاتش «آذر:» «شده ایوان جنان، منزل درویش مجید»".
درویش عبدالمجید را پس از وفات در قبرستان مقابل تکیه میر فندرسکی در تخت فولاد اصفهان دفن کردند و اینک مزارش معلوم و معیّن است.
[۱] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص۱۰۵-۱۰۶.
[۲] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص۱۱۰.
[۳] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۲، ص۶۰۰-۶۰۱.
[۴] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص۱۹۲-۱۹۳.
[۵] آذر بیگدلی، لطفعلی بن ‌آقاخان، تذکره آتشکده، نیمه دوم، ص۶۳۴-۶۳۶.
[۶] گروسی‌، فا‌ضل‌خا‌ن‌، تذکره انجمن خاقان، ص۶۱۲-۶۱۴.
[۷] محمود میرزا قاجار، تذکره سفینه المحمود، ص۳۰۱.
[۸] دنبلی، عبدالرزاق، تذکره نگارستان دارا، ج۱، ص۲۵۰-۲۵۱.
[۹] بیگی حبیب‌آبادی، پرویز، تاملی در تذکره روز روشن، ص۲۵۹.
[۱۰] قاجار، بهمن میرزا، تذکره محمّد شاهی: مخطوط.
[۱۱] گوپاموی، محمد قدرت‌الله ، تذکره نتایج الافکار، ص۶۶۹.
[۱۲] هدایت، رضاقلی‌خان، تذکره مجمع الفصحاء، ج۵، ص۹۳۱-۹۳۲.
[۱۳] حسینی شیرازی، محمدنصیر ،آثار عجم، ص۵۴۵.
[۱۴] راهجیری، علی، تذکره خوشنویسان، ص۱۳۲.
[۱۵] ایرانی، عبدالمحمد، پیدایش خط و خطاطان، ص۱۷۹.
[۱۶] بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۲، ص۴۱۴.
[۱۷] بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۴، ص۱۲۶۲-۱۲۶۴.
[۱۸] همایی، جلال‌الدین، تاریخ اصفهان (هنر و هنرمندان)، ص۱۳۱-۱۳۵.
[۱۹] فضائلی، حبیب‌الله، اطلس خط، ص۶۱۸.
[۲۰] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب، ج۲، ص۲۱۸-۲۱۹.    
[۲۱] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا: ذیل «درویش»، ص۵۲۲.
[۲۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعه الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۳۰۴.    
[۲۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعه الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۶۹۸.    
[۲۴] قدسی، منوچهر، خوشنویسی در کتیبه‌های اصفهان، ص۱۳.
[۲۵] مجله کلک: شماره ۷۶-۷۹.
[۲۶] شیرازی، محمدمعصوم، طرائق الحقائق، ج۳، ص۱۶۵.
[۲۷] نظمی تبریزی، دویست سخنور، ص۳۶۵-۳۶۶.
[۲۸] بیانی، مهدی، کارنامه بزرگان ایران، ص۲۷۶-۲۷۷.
[۲۹] سرمدی، عباس، دانشنامه هنرمندان ایران و جهان اسلام، ص۴۱۰-۴۱۱.
[۳۰] تفضلی، آذر، فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، ص۳۲۰.
[۳۱] انوری، حسن، فرهنگ اعلام سخن، ج۱، ص۷۰۴.
[۳۲] راهپیما، غلامرضا، خوشنویسی در ایران، ص۸۰-۸۳.


۱. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص۱۰۵-۱۰۶.
۲. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص۱۱۰.
۳. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۲، ص۶۰۰-۶۰۱.
۴. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص۱۹۲-۱۹۳.
۵. ↑ آذر بیگدلی، لطفعلی بن ‌آقاخان، تذکره آتشکده، نیمه دوم، ص۶۳۴-۶۳۶.
۶. ↑ گروسی‌، فا‌ضل‌خا‌ن‌، تذکره انجمن خاقان، ص۶۱۲-۶۱۴.
۷. ↑ محمود میرزا قاجار، تذکره سفینه المحمود، ص۳۰۱.
۸. ↑ دنبلی، عبدالرزاق، تذکره نگارستان دارا، ج۱، ص۲۵۰-۲۵۱.
۹. ↑ بیگی حبیب‌آبادی، پرویز، تاملی در تذکره روز روشن، ص۲۵۹.
۱۰. ↑ قاجار، بهمن میرزا، تذکره محمّد شاهی: مخطوط.
۱۱. ↑ گوپاموی، محمد قدرت‌الله ، تذکره نتایج الافکار، ص۶۶۹.
۱۲. ↑ هدایت، رضاقلی‌خان، تذکره مجمع الفصحاء، ج۵، ص۹۳۱-۹۳۲.
۱۳. ↑ حسینی شیرازی، محمدنصیر ،آثار عجم، ص۵۴۵.
۱۴. ↑ راهجیری، علی، تذکره خوشنویسان، ص۱۳۲.
۱۵. ↑ ایرانی، عبدالمحمد، پیدایش خط و خطاطان، ص۱۷۹.
۱۶. ↑ بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۲، ص۴۱۴.
۱۷. ↑ بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۴، ص۱۲۶۲-۱۲۶۴.
۱۸. ↑ همایی، جلال‌الدین، تاریخ اصفهان (هنر و هنرمندان)، ص۱۳۱-۱۳۵.
۱۹. ↑ فضائلی، حبیب‌الله، اطلس خط، ص۶۱۸.
۲۰. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب، ج۲، ص۲۱۸-۲۱۹.    
۲۱. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا: ذیل «درویش»، ص۵۲۲.
۲۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعه الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۳۰۴.    
۲۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعه الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۶۹۸.    
۲۴. ↑ قدسی، منوچهر، خوشنویسی در کتیبه‌های اصفهان، ص۱۳.
۲۵. ↑ مجله کلک: شماره ۷۶-۷۹.
۲۶. ↑ شیرازی، محمدمعصوم، طرائق الحقائق، ج۳، ص۱۶۵.
۲۷. ↑ نظمی تبریزی، دویست سخنور، ص۳۶۵-۳۶۶.
۲۸. ↑ بیانی، مهدی، کارنامه بزرگان ایران، ص۲۷۶-۲۷۷.
۲۹. ↑ سرمدی، عباس، دانشنامه هنرمندان ایران و جهان اسلام، ص۴۱۰-۴۱۱.
۳۰. ↑ تفضلی، آذر، فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، ص۳۲۰.
۳۱. ↑ انوری، حسن، فرهنگ اعلام سخن، ج۱، ص۷۰۴.
۳۲. ↑ راهپیما، غلامرضا، خوشنویسی در ایران، ص۸۰-۸۳.


مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۴، ص۳۷۰.    


رده‌های این صفحه : خطاطان اصفهان سده دوازدهم(قمری) | خطاطان ایران سده دوازدهم(قمری) | شعرای اصفهان قرن 12 (قمری) | شعرای ایران قرن 12 (قمری) | صوفیان اصفهان قرن 12 (قمری) | صوفیان ایران قرن 12 (قمری) | کاتبان اصفهانی سده دوازدهم(قمری) | کاتبان ایرانی سده دوازدهم(قمری) | مدفونان در تخت فولاد | هنرمندان سده دوازدهم اصفهان (قمری)
جعبه ابزار