• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالله قطربلی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


عبداللّه بن حسین قُطْرَبُّلی (م ۲۹۲ق)، از دانشمندان شیعه و از یاران خاص امام حسن عسکری (علیه‌السّلام)، شاعر و از بزرگان ادبیات عرب (صرف، نحو و لغت) در قرن سوم قمری در بغداد بود.


ابومحمد عبداللّه بن حسین بن سعد (سعید) قُطربُّلی کاتب، از زندگی وی اطلاعات‌ اندکی در دست است. از نسب او برمی‌آید که اهل قُطربُّل، روستایی در اطراف بغداد
[۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۴، ص۳۷۱.    
باشد. وی از دانشمندان شیعه و از یاران خاص امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) و از بزرگان ادبیات عرب (صرف، نحو و لغت) بود که آن را نزد ابوالعباس ثعلب، نحوی و ادیب مشهور (م ۲۹۱ق) فراگرفت.
[۲] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۳۰.    
ابومحمد قُطربُّلی شاعر هم بود و با ادیبان و شاعران هم عصرش همانند ابوالعباس محمد بن یزید مبرّد، عبدالله بن معتز و بُحتری معاشرت و همنشینی داشته و در سال ۲۷۹ق در یک جلسه حضور داشته‌اند.
[۳] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۴۵۲.    
[۴] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۳، ص۱۹۱.    
در جریان لشکرکشی یعقوب لیث صفاری به سوی عراق، موفق برادر خلیفه معتمد (خلافت ۲۵۶-۲۷۹ق) صاعد بن مخلد را به جنگ یعقوب فرستاد، اما صاعد به مناطق ایران که رسید، رفتارهای ناپسندی از خود بروز داد و موجب احضارش از سوی موفق به واسط شد. قُطربُّلی در این‌باره و همچنین درباره مرگ مادر موفق و معشوقه صاعد اشعار درازی سرود.
[۵] مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۴، ص۲۲۲.
ابوبکر محمد بن یحیی بن عباس صولی (م ۳۳۵ق) اشعار او را روایت کرده است.
[۶] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۴۵۲.    


از میان رجالیون متاخر شیعه، برخی او را موثق و مورد ستایش،
[۷] بروجردی، سید علی، طرائف المقال، ج۱، ص۲۴۱.    
[۸] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۱۷۸.
و برخی دیگر ضعیف دانسته‌اند.
[۹] جزایری، عبدالنبی، حاوی الاقوال، ج۴، ص۷۷.    
مسعودی وی را از مؤلفان کتاب‌های تاریخی دانسته و اثر او را التاریخ فی اخبار الخلفاء من بنی العباس و غیرهم می‌نامد
[۱۰] مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۱، ص۱۶.
که در آن از آثار واقدی (م ۲۰۷ق) بهره برده است.
[۱۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۵، ص۵۴۵.    

ابومحمد در سال ۲۹۲ق درگذشت.
[۱۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۷، ص۷۳.    
[۱۳] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۵۶.    
[۱۴] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۰۲.    
[۱۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۲۷۵.    
[۱۶] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۰۲.    
[۱۷] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۱۱۸.    
[۱۸] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۱۷۹.    
[۱۹] قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۳، ص۲۷۸.    
[۲۰] نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۵۱۸.    
[۲۱] شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۶، ص۳۲۰.    
[۲۲] فیض کاشانی، ملامحسن، نضد الایضاح، ص۱۹۰.
[۲۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۵۰.    


۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۴، ص۳۷۱.    
۲. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۳۰.    
۳. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۴۵۲.    
۴. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۳، ص۱۹۱.    
۵. ↑ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۴، ص۲۲۲.
۶. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۴۵۲.    
۷. ↑ بروجردی، سید علی، طرائف المقال، ج۱، ص۲۴۱.    
۸. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۱۷۸.
۹. ↑ جزایری، عبدالنبی، حاوی الاقوال، ج۴، ص۷۷.    
۱۰. ↑ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۱، ص۱۶.
۱۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۵، ص۵۴۵.    
۱۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۷، ص۷۳.    
۱۳. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۵۶.    
۱۴. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۰۲.    
۱۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۲۷۵.    
۱۶. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۰۲.    
۱۷. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۱۱۸.    
۱۸. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۱۷۹.    
۱۹. ↑ قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۳، ص۲۷۸.    
۲۰. ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۵۱۸.    
۲۱. ↑ شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۶، ص۳۲۰.    
۲۲. ↑ فیض کاشانی، ملامحسن، نضد الایضاح، ص۱۹۰.
۲۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۵۰.    


پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۸۴-۴۸۵، برگرفته از مقاله «عبدالله قُطْرَبُّلی».


رده‌های این صفحه : ادیبان شیعه عراقی | ادیبان قرن 3 (قمری) | اصحاب امام عسکری | دانشمندان شیعه قرن 3 (قمری) | درگذشتگان سال 292 (قمری) | شاعران بغداد قرن 3 (قمری) | شاعران شیعه قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار