ظهور و بطون قرآن (دیدگاه امام خمینی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

قرآن کریم دربردارنده لایه‌ها و سطوح معانی گوناگون است. امام‌ خمینی ظاهر و باطن قرآن و صورت و معنای آن را به بدن و روح تشبیه می‌کند که از هم قابل‌تفکیک نیستند.

---

قرآن کریم تنها شامل یک سطح از معنا نیست که همگان به‌ طور مساوی آن را درک کنند بلکه دربردارنده لایه‌ها و سطوح معانی گوناگون است. امام‌ خمینی ظاهر و باطن قرآن و صورت و معنای آن را به بدن و روح تشبیه می‌کند که از هم قابل‌تفکیک نیستند. به اعتقاد ایشان توقف بر ظواهر و عدم عبور و تجاوز از آن به باطن، موجب هلاکت و پایه‌ جهل و نادانی و اساس انکار نبوت و ولایت است به ‌همین دلیل کسانی که تنها دعوت به ‌ظاهر و صورت می‌کنند و مردم را از آداب باطنی بازمی‌دارند و مانع رسیدن به انسانیت به وصول به‌ حق‌تعالی هستند بر صراط مستقیم نیستند همچنین کسانی مانند جهله صوفیه که رسیدن به باطن را از غیرظاهر جستجو می‌کنند نیز بر صراط مستقیم نیستند.
ایشان با استناد به روایتی، برای آیات الهی ظهر و بطن و حدّ و مطلع برشمرده و معتقد است اگر مراد از قرآن در این روایت، همه عالم وجود باشد، ممکن است بطن، عالم غیب و ظهر عالم شهادت باشد همچنین مطلع، کلام ذاتی و حدّ کلامی ظلی باشد که حدفاصل میان حضرت واحدیت و مظاهر غیب و شهادت باشد. به باور امام‌ خمینی قرآن دارای بطن‌های متعدد و حقایقی است که از دید انسان‌های عادی پوشیده است، در حقیقت باطن قرآن از سنخ معانی نیست تا برای انسان‌ها با علوم رسمی قابل‌درک باشد؛ بلکه باطن قرآن از سنخ حقایق است و برای درک این حقایق، مکاشفه تام انسان کامل لازم است؛ بنابراین ظاهر قرآن در مقابل باطن آن نیست؛ بلکه باطن قرآن در طول ظاهر آن است و آنچه در دست ماست، تنزل یافته مراتب بطونی و حقیقت قرآن است.

---