کسانی که پس از ربع اول قرندوم (تقریبا از آغاز خلافت بنی عباس) احادیثپیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را از تابعان نقل و روایت می‌کردند و مطالب زیادی بر آن‌ها می‌افزودند، به «تابعینتابعین» معروف شده‌اند. این دوره با ورود افکار جدیدی از اقوام و ملل یونان و ایران به حوزه فکری و عقیدتی مسلمانان، تحت تاثیر قرار گرفت. در نتیجه، فرقه‌ها و مذاهب مختلف سیاسی و اعتقادی به وجود آمد و هرکدام می‌کوشیدند قرآن را براساس اعتقاد خویش تفسیر کنند.
در این میان، مفسران قرآن مجید پا به پای گسترش معارف اسلامی، تفسیر قرآن را تنوع بخشیدند. از مشهورترین مفسران این عصر که تا پایان قرن دوم ادامه داشت می‌توان افراد ذیل را معرفی کرد: ۱. مقاتل بن سلیمان (م ۱۵۰ق)؛ ۲. شعبة بن حجاج (م ۱۶۰ ق)؛ ۳. سفیان بن سعید معروف به سفیان ثوری (م ۱۶۱ق)؛ ۴. وکیع بن جراح (م ۱۹۷ق)؛ ۵. سفیان بن عیینه (م ۱۹۸ ق)؛ ۶. یزید بن هارون (م ۲۰۶ ق) و…. همه این افراد دارای تفسیر بوده‌اند که از آن میان، سه تفسیر سفیان ثوری، مقاتل بن سلیمان و عبدالرزاق بن همام صنعانی باقی مانده است.
[۱]حیدری، محمد، مختصری از سیر تکاملی قرآن و تفسیر، ص۲۴۴-۲۴۸.
[۲]عنایت، غازی، هدی الفرقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۴۷.
[۳]شحاته، عبدالله محمود، تاریخ القرآن و التفسیر، ص۹۷-۹۸.
