ضیزی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضیزی:
(تِلْكَ إِذا قِسْمَةٌ ضيزى) ضیزی به معنى «ناقص و ظالمانه و نامعتدل» و مأخوذ از سه مصدر است (ضأز،ضوزا و ضيزا) واژه «ضيزى» در اصل ضيزى بوده، ضمّه بدل به كسره شده است. ضيز به معنى كجى و اعوجاج و كم كردن حق آمده است. آيات مورد بحث از بت‌هاى سه‌گانه عرب
لات،
عزّی و
منات گفت‌و‌گو مى‌كند كه
مشرکان آن‌ها را دختران خدا مى‌دانستند،
قرآن مى‌گويد آيا سهم شما پسر است و سهم او دختر؟ درحالى‌كه به زعم شما دختران كم‌ارزش‌تر از پسرانند، اگر چنين باشد اين
تقسيمى است غير عادلانه كه ميان خود و خدا قائل شده‌ايد! چراكه سهم خدا را پست‌تر از سهم خود مى‌دانيد! به اين ترتيب قرآن افكار منحط و خرافى آن‌ها را به باد استهزاء مى‌گيرد كه شما از يك‌سو دختران را زنده به گور مى‌كنيد و عيب و ننگ مى‌دانيد و ازسوى‌ديگر فرشتگان را دختران خدا مى‌دانيد، نه تنها خودشان را مى‌پرستيد كه مجسمه‌هاى بى‌روح آن‌ها نيز به صورت بت‌ها در نظر شما اين‌همه احترام دارد، در برابر آن‌ها سجده مى‌كنيد، در مشكلات به آن‌ها پناه مى‌بريد و حاجات خود را از آن‌ها مى‌خواهيد، راستى مسخره و شرم‌آور است.
به موردی از کاربرد ضیزی در قرآن، اشاره می‌شود:
(تِلْكَ إِذا قِسْمَةٌ ضيزى) «دراين‌صورت اين
تقسيمى ناعادلانه است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: استفهام در آيه انكارى و آميخته با استهزاء است و
(قِسْمَةٌ ضيزى) به معناى
قسمت جائرانه و غير عادلانه است.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ضیزی»، ج۲، ص۶۸۵.
