ضلالت و تزیین عمل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از عوامل
ضلالت که در
آیات قرآن به آن اشاره شد،
تزیین عمل است.
تزيين عمل شرك‌آلود
براى قوم سبأ از جانب
شیطان، عامل گمراهى آنان از
توحید:
«... وَ جِئْتُكَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ • إِنِّي وَجَدْتُ امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ وَ أُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ لَها عَرْشٌ عَظِيمٌ • وَجَدْتُها وَ قَوْمَها يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لا يَهْتَدُونَ؛
چندان درنگ نكرد كه
هُدهُد آمد و گفت: من بر چيزى آگاهى يافتم كه تو بر آن آگاهى نيافتى؛ من از سرزمين «سبا» خبرى قطعى
براى تو آورده‌ام.من زنى را ديدم كه بر آنان
حکومت مى‌كند، و همه چيز به او داده شده، و بخصوص تخت سلطنتى بزرگى دارد! او و قومش را ديدم كه
براى خورشید سجده مى‌كنند نه
براى خدا؛ و شيطان اعمالشان را در نظرشان جلوه داده، و آنها را از راه حق بازداشته؛ از اين رو
هدایت نمى‌شوند»
تزيين عمل آدمى به وسيله
ابلیس، سبب گمراهى وى:
«قالَ فَاخْرُجْ مِنْها فَإِنَّكَ رَجِيمٌ • قالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ • قالَ رَبِّ بِما أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ؛
فرمود: از آن (صف
فرشتگان) بيرون رو، كه تو از درگاه ما رانده شده‌اى! فرمود: تو از مهلت يافتگانى! گفت: پروردگارا! به سبب آنكه مرا گمراه ساختى، من نعمتهاى مادّى را در
زمین در نظر آنها جلوه مى‌دهم، و به يقين همگى را گمراه خواهم ساخت»
زيبا جلوه نمودن
فرزندکشی، در نظر مشركان، سبب گمراهى آنان:
«وَ كَذلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلادِهِمْ شُرَكاؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ وَ لِيَلْبِسُوا عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ ...؛
و اين گونه معبودهاى آنها،
قتل فرزندانشان را در نظر بسيارى از آنها جلوه دادند؛ زيرا كودكان خود را قربانى
بت‌ها مى‌كردند، و افتخار مى‌نمودند. سرانجام آنها را به هلاكت افكندند؛ و در نهايت، آيينشان را بر آنان مشتبه ساختند....»
زيبا جلوه داده شدن
مکر و نيرنگ
براى كافران، مايه گمراهى آنان:
«... بَلْ زُيِّنَ لِلَّذِينَ
كَفَرُوا مَكْرُهُمْ وَ صُدُّوا عَنِ السَّبِيلِ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ؛
... ولى در نظر
کافران،
دروغ و نيرنگشان جلوه داده شده است، و مى‌پندارند واقعيتى دارد و آنها به سبب اعمالشان از راه خدا بازداشته شده‌اند؛ و هركس را خدا گمراه كند، هدايت كننده‌اى
براى او وجود نخواهد داشت.»
زيبا ديدن رفتار زشت خود، عامل گمراهى:
«أَ فَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ ...؛
آيا كسى كه زشتى عملش
براى او آراسته شده و آن را زيبا مى‌بيند (همانند كسى است كه واقع را مى‌يابد)؟! خداوند هر كس را بخواهد و سزاوار باشد گمراه مى‌سازد و هر كس را بخواهد و شايسته ببيند هدايت مى‌كند....»
آراسته شدن اعمال زشت
براى فرعون، علّت گمراهى وى:
«أَسْبابَ السَّماواتِ فَأَطَّلِعَ إِلى إِلهِ مُوسى وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ كاذِباً وَ كَذلِكَ زُيِّنَ لِفِرْعَوْنَ سُوءُ عَمَلِهِ وَ صُدَّ عَنِ السَّبِيلِ وَ ما كَيْدُ فِرْعَوْنَ إِلَّا فِي تَبابٍ؛
وسايل دست يافتن به
آسمانها تا از خداى
موسی آگاه شوم؛ هر چند گمان مى‌كنم او
دروغگو باشد. اينچنين اعمال بد فرعون در نظرش آراسته جلوه كرد و از راه حق باز داشته شد؛ و توطئه فرعون و امثال او جز به نابودى نمى‌انجامد.»
تزيين كردار زشت
براى کافران، سبب گمراهى آنان:
«إِنَّمَا النَّسِي‌ءُ زِيادَةٌ فِي
الْكُفْرِ يُضَلُّ بِهِ الَّذِينَ
كَفَرُوا ... زُيِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمالِهِمْ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ؛
تأخير
ماههای حرام و جا به جا كردن آنها فقط، افزايشى در
كفر مشركان است؛ كه با آن،
كافران گمراه مى‌شوند؛ ... اعمال زشتشان در نظرشان
زینت داده شده؛ و خداوند جمعيّت
كافران را هدايت نمى‌كند.»
تسویلات نفسانی و
تزيين اعمال زشت در نظر سامرى، زمينه ايجاد
انحراف و گمراهى در
بنی‌اسرائیل:
قالَ فَإِنَّا قَدْ فَتَنَّا قَوْمَكَ مِنْ بَعْدِكَ وَ أَضَلَّهُمُ السَّامِرِيُ • قالُوا ما أَخْلَفْنا مَوْعِدَكَ بِمَلْكِنا وَ لكِنَّا حُمِّلْنا أَوْزاراً مِنْ زِينَةِ الْقَوْمِ فَقَذَفْناها فَكَذلِكَ أَلْقَى السَّامِرِيُ • فَأَخْرَجَ لَهُمْ عِجْلًا جَسَداً لَهُ خُوارٌ فَقالُوا هذا إِلهُكُمْ وَ إِلهُ مُوسى فَنَسِيَ قالَ بَصُرْتُ بِما لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُها وَ كَذلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي؛
فرمود: ما قوم تو را بعد از تو، آزموديم و سامرى آنها را گمراه ساخت. گفتند: ما به ميل و اراده خود از وعده تو تخلّف نكرديم؛ بلكه مقدارى از زيورهاى
قوم فرعون را كه با خود داشتيم افكنديم. و سامرى اين چنين القا كرد، و
براى آنان مجسّمه گوساله‌اى كه صدايى همچون صداى
گوساله داشت پديد آورد؛ و گفتند: اين خداى شما، و خداى
موسی است. و او حقيقت را فراموش كرد (پيمانى را كه با خدا بسته بود). گفت: من چيزى ديدم كه آنها آن را نديدند؛ من قسمتى از آثار و در پاى فرستاده خدا،
جبرئیل را گرفتم، سپس آن را در درون گوساله افكندم، و اين كارى بود كه
هوای نفس من در نظرم جلوه داد.»
عوامل ضلالت (قرآن).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۱۱۳، برگرفته از مقاله «عوامل ضلالت (تزیین عمل)».
