• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ضبط

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ضبط غالب نبودن فراموشی و سهو بر یادسپاری می‌باشد.


ضبط عبارت است از غالب نبودن فراموشی و سهو بر یادسپاری اشیا و مطالب در ذهن .

از آن در علم درایه و به مناسبت در فقه در باب‌های اجتهاد و تقلید و قضاء سخن گفته‌اند.

از شرایط قبول قول راوی، علاوه بر مورد وثوق بودن، ضابط بودن او است
[۱] عاملی جبعی، علی بن احمد، معالم الدین و ملاذ الجتهدین، ج۱، ص۱۰۴.    
برخی متأخران متعرض این شرط نشده‌اند. بعضی علت ذکر نکردن آن را بی نیازی به آن با ذکر وصف عدالت دانسته‌اند؛ چه آن‌که عدالت مانع از این می‌شود که راوی روایت غیر مضبوط را نقل کند. برخی گفته‌اند:عنوان ثقه در توصیف راوی در علم درایه به معنای عادل و ضابط بودن راوی است.
چون راوی‌ای که ضابط نیست، اطمینان به نقل وی پیدا نمی‌شود و مورد وثوق نخواهد بود. بعضی گفته‌اند:عنوان ثقه تنها بر ضابط بودن راوی دلالت دارد نه عدالت او.
[۲] عاملی جبعی، علی بن احمد، معالم الدین و ملاذ الجتهدین، ج۱، ص۱۰۴.    
[۳] بهائی، محمد بن حسین، مشرق الشمسین و اكسير السعادتين، ص۳۵- ۳۹.
[۴] کشف الاسرار، ج۳، ص۴۱۵.
[۵] کشف الاسرار، ج۲، ص ۳۷.


به تصریح جمعی از فقها از شرایط قاضی ضابط بودن است. بنابر این، چنانچه نسیان بر فردی غالب باشد، شایستگی منصب قضاوت را ندارد.
[۶] حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج۴، ص۸۶۰.    
[۷] حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۳، ص ۴۲۱.    
[۸] سبزواری، محمدباقر، کفایة الاحکام، ج۲، ص۶۶۴.    
[۹] انصاری، مرتضی، القضاء و الشهادات، ص۴۱.    
بسیاری از فقها این شرط را ذکر نکرده‌اند؛
[۱۰] حسینی عاملی، جواد، مفتاح الکرامة، ج۲۰، ص۱۶ ۱۷.
بلکه برخی شرط عدالت را کافی دانسته و گفته‌اند:با وجود شرط عدالت نیازی به شرط ضابط بودن نیست؛ زیرا عدالت مانع قضاوت می‌شود مگر در قلمرو آنچه را که ضبط کرده است؛ هرچند به نوشتن و مانند آن.
[۱۱] نجف جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۰، ص۲۰.    

برخی نیز گفته‌اند:ضبط حکم واقعه‌ای خاص که می‌خواهد آن را قضاوت کند، شرط است نه ضابط بودن به نحو مطلق.
[۱۲] مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج۱۲، ص۱۵.    
بعضی معاصران اشتراط ضابط بودن به نحو مطلق را مطابق احتیاط دانسته‌اند.
[۱۳] خمینی، روح الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۴۰۷.    
[۱۴] سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج۲۷، ص۴۲.    

برخی، در مرجع تقلید ، کمتر نبودن ضبط او از حدّ متعارف را از شرایط وی بر شمرده‌اند.
[۱۵] عاملی جبعی، علی بن احمد، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۶۲.
[۱۶] خویی، ابوالقاسم، منهاج الصالحین، ج۱، ص۵-۶.    


۱. ↑ عاملی جبعی، علی بن احمد، معالم الدین و ملاذ الجتهدین، ج۱، ص۱۰۴.    
۲. ↑ عاملی جبعی، علی بن احمد، معالم الدین و ملاذ الجتهدین، ج۱، ص۱۰۴.    
۳. ↑ بهائی، محمد بن حسین، مشرق الشمسین و اكسير السعادتين، ص۳۵- ۳۹.
۴. ↑ کشف الاسرار، ج۳، ص۴۱۵.
۵. ↑ کشف الاسرار، ج۲، ص ۳۷.
۶. ↑ حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج۴، ص۸۶۰.    
۷. ↑ حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۳، ص ۴۲۱.    
۸. ↑ سبزواری، محمدباقر، کفایة الاحکام، ج۲، ص۶۶۴.    
۹. ↑ انصاری، مرتضی، القضاء و الشهادات، ص۴۱.    
۱۰. ↑ حسینی عاملی، جواد، مفتاح الکرامة، ج۲۰، ص۱۶ ۱۷.
۱۱. ↑ نجف جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۰، ص۲۰.    
۱۲. ↑ مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج۱۲، ص۱۵.    
۱۳. ↑ خمینی، روح الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۴۰۷.    
۱۴. ↑ سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج۲۷، ص۴۲.    
۱۵. ↑ عاملی جبعی، علی بن احمد، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۶۲.
۱۶. ↑ خویی، ابوالقاسم، منهاج الصالحین، ج۱، ص۵-۶.    


فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۱۳۴.    


رده‌های این صفحه : حدیث شناسی | شرائط راوی
جعبه ابزار