• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَنَم (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: صَنَم (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: صَنَم (مفردات‌قرآن)، أصنام (لغات‌قرآن)، صنم.


صَنَم (به فتح صاد و نون) از واژگان نهج البلاغه به معنای بت (خدای دروغین) است.
این واژه سه بار به صورت جمع در «نهج البلاغه» آمده است.


صَنَم
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۴۹.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۰۳.    
به معنای بت (خدای دروغین) آمده است.
راغب می‌گوید جثه‌ای‌ که از نقره یا مس یا چوب ساخته شده است.
[۳] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ج۱، ص۴۹۳.    

ابن اثیر در النهایه می‌گوید: گویند صنم آن است که جسم یا صورت داشته باشد و گرنه آن‌ را «وثن» گویند.
[۴] ابن‌اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج۳، ص۵۶.    



برخی از مواردی که در «نهج البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الْاَصْنامُ - خطبه ۲۶ (سابقه عرب)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره سابقه عرب فرموده:
«وَ أَنْتُمْ مَعْشَرَ العَرَبِ عَلَى شَرِّ دِين... وَ تَسْفِكونَ دِماءَكُمْ وَ تَقْطَعونَ أَرْحامَكُمْ الْاَصْنامُ فيكُمْ مَنْصوبَةٌ وَ الْاَثامُ بِكُمْ مَعْصوبَةٌ.»
[۵] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۵، خطبه ۲۶.    
[۶] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۶۲، خطبه ۲۶.    
[۷] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۶۸، خطبه ۲۶.    

«خداوند رسولش را در وقتی بر شما فرستاد که در بدترین دین بودید... خون یکدیگر را می‌ریختید، قطع رحم می‌کردید، بت‌ها (اصنام) در میان شما نصب شده بود، گناهان بر شما ملازم بودند.»
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳، خطبه ۲۶.    
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۰-۵۱.    

(شرح های خطبه:
[۱۰] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۲-۵۵.    
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۱۰۷-۱۱۰.    
[۱۲] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۶۳-۳۶۶.    
[۱۳] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۹.    
)


۲.۲ - أَصْنام - خطبه ۱۹۱ (عبرت از امت‌ها)

آن حضرت در خطبه ۱۹۱ فرموده:
«وَ أَصْنام مَعْبودَة.»
[۱۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۰، خطبه ۱۹۱.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۷۸، خطبه ۱۹۲.    
[۱۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۹۸، خطبه ۱۹۲.    

(بت‌ها را مورد پرستش قرار مى‌دادند.)
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۳، خطبه ۱۹۲.    
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۹۱.    

(شرح های خطبه:
[۱۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۰۷-۵۰۸.    
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۶۸-۴۶۹.    
[۲۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۹۹.    
[۲۲] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۷۱.    
)


۲.۳ - بِأَصْنامِهِمْ - خطبه ۹۰ (صفات خدا در قرآن)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در خطبه ۹۰ فرموده:
«شَبَّهوکَ بِأَصْنامِهِمْ.»
[۲۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۴، خطبه ۹۰.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۶۳، خطبه ۸۹.    
[۲۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۲۶، خطبه ۸۹.    

(و تو را به بت‌هاى خود تشبیه نمودند.)
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۸۱، خطبه ۹۱.    
[۲۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۹۶.    

(شرح های خطبه:
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۵۸-۶۲.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۲۲.    
[۳۰] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۱۳.    
)


این ماده سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.
[۳۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۵، خطبه ۲۶.    
[۳۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۰، خطبه ۱۹۱.    
[۳۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۴، خطبه ۹۰.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۴۹.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۰۳.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ج۱، ص۴۹۳.    
۴. ↑ ابن‌اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج۳، ص۵۶.    
۵. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۵، خطبه ۲۶.    
۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۶۲، خطبه ۲۶.    
۷. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۶۸، خطبه ۲۶.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳، خطبه ۲۶.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۰-۵۱.    
۱۰. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۲-۵۵.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۱۰۷-۱۱۰.    
۱۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۶۳-۳۶۶.    
۱۳. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۹.    
۱۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۰، خطبه ۱۹۱.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۷۸، خطبه ۱۹۲.    
۱۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۹۸، خطبه ۱۹۲.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۳، خطبه ۱۹۲.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۹۱.    
۱۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۰۷-۵۰۸.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۶۸-۴۶۹.    
۲۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۹۹.    
۲۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۷۱.    
۲۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۴، خطبه ۹۰.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۶۳، خطبه ۸۹.    
۲۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۲۶، خطبه ۸۹.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۸۱، خطبه ۹۱.    
۲۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۹۶.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۵۸-۶۲.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۲۲.    
۳۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۱۳.    
۳۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۵، خطبه ۲۶.    
۳۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۰، خطبه ۱۹۱.    
۳۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۴، خطبه ۹۰.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صنم»، ج۲، ص۶۴۹-۶۵۰.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 191 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 26 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 90 نهج البلاغه
جعبه ابزار